راهنمای انتخاب و خرید چای ایرانی و معرفی بهترین برندها

چای سیاه همانند انواع چای سبز از بوته ی گیاه Camellia Sinesis برداشت میشود. تفاوت این دو چای در نحوه ی فرآوری آن ها است که به هرکدام فواید بخصوصی می بخشد. چای سیاه با توجه به زمان برداشت و اینکه کدام قسمت از بوته ی چای را شامل شود، اسامی مختلفی دارد. چای سرگل، چای ممتاز، چای قلم و چای شکسته از انواع مختلف چای ایرانی است. چای سیاه یکی از محبوب ترین نوشیدنی های جهان است و تقریبا 80 درصد از مردم آن را مصرف می کنند. 

چای نوشیدنی معروف و محبوبی در سراسر دنیاست اما ماجرای علاقهٔ ما ایرانی‌ها به این نوشیدنی با همهٔ دنیا فرق دارد. باور کنید در هیچ‌ کجای دنیا مثل ایران، این نوشیدنی جذاب، مونس مصرف‌کنندگانش نیست. به مهمانی‌های ایرانی نگاه کنید؛ وقتی مهمان‌ها می‌رسند با چای پذیرایی می‌شوند، بعد از غذا، هنگام گپ‌وگفت، در ساعات پایانی مهمانی و تقریبا در تمام بخش‌های آن، چای حضوری پررنگ‌تر از هر چیز دیگری دارد. خب بدیهی است که چای‌دوستان ایرانی باید با بهترین برندهای چای ایرانی هم بیشتر آشنا شوند. در این مقاله از بهترین‌ها خواهید خواند.

انواع چای سیاه ایرانی:

حتما شما هم تعریف زیادی درمورد کیفیت برگ چای شمال شنیده‌اید. خوب است بدانید که عمده محصول چای در ایران از گیاه چای پرورش داده شده در باغات شمال بدست می‌آیند، اما چای ایرانی تنها منحصر به شمال نیست و برخی از نواحی جنوبی کشور نیز تولید چای دارند. در ادامه انواع چای سیاه را نام میبریم و کاملا درموردشان توضیح می‌دهیم:

چای سرگل:
بوته چای بصورت درختچه رشد می‌کند و شاخه‌های فراوانی نیز دارد. انتهای هر شاخه جوانه‌هایی روشن و تازه رشد می‌کند که به این جوانه‌ها غنچه‌ی سه برگ یا سرگل می‌گویند. این چای در جدول درجه بندی برگ چای سیاه ایرانی بهترین نوع محسوب می‌شود و ارزش بیشتری نسبت به دیگر انواع چای دارد.

چای سرگل به لحاظ اندازه گیاه چای حدودا دو سانتی متر طول دارد و بسیار لطیف است. هرچه به سمت پایین‌تر برویم برگ‌ها ضمخت‌تر، بزرگ‌تر و تلخ‌تر می‌شوند. چای سرگل نسبت به دیگر انواع چای ایرانی طعم و عطری بسیار قوی و دلپذیرتر دارد.

تنها راه شناسایی برگ چای و تعیین کیفیت برگ چای بهاره بعنوان سرگل اندازه برگ‌هاست. چای سرگل معمولا چون دستچین است بصورت خرد نشده و خشک عرضه می‌شود.

چای شکسته ممتاز:
چای شکسته دومین جایگاه در جدول درجه بندی برگ چای سیاه ایرانی را به خود اختصاص می‌دهد. این چای ایرانی نیز محصول فصل بهار است. برای چیدن محصول چای شکسته ممتاز علاوه‌بر برگ‌ها غنچه، برگ‌های پایینی را نیز میچینند و چوب بوته را از برگ جدا می‌کنند.

پس از جداسازی برگ از ساقه عملیات فرآوری انجام می‌گیرد و بعد از خرد شدن در بازار ارائه می‌شود. چون این چای عطر و طعم بسیار دلپذیر و قوی دارد از آن بعنوان چای شکسته ممتاز یاد می‌شود.

چای قلم:
چای قلم از دیگر انواع چای سیاه ایرانی سایز بزرگ‌تری دارد. در تهیه این چای دقت کمتری نسبت به چین و تولید برگ چای ممتاز و سرگل بخرج داده می‌شود. این چای از برگ‌های پایینی، بزرگ‌تر و به همراه چوب بوته بدست ‌می‌آید.

برای خشک کردن و فرآوری این نوع چای مرحله خرد کردن حذف می‌شود و چای بصورت درشت همراه با ساقه خشک خواهد شد. چای قلم طعمی گس و دلپذیر دارد و در صورتی که از چین بهار باشد کیفیت آن نیز خوب خواهد بود.

چای CTC یا کله مورچه‌ای:
سی تی سی در واقع به معنای خرد کردن، گسستن و پیچیدن است که همگی فرآیندی را شکل می‌دهند که محصول CTC به دست می‌آید. در فرآیند CTC یا کله مورچه‌ای چای به اجزای بسیار کوچکی خرد شده و بصورت گلوله‌های کوچک در می‌آید. این چای در هندوستان و آسیا از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار است. 

از کجا متوجه اصل بودن چای ایرانی بشویم؟

۱) دم کردن چای و توجه به رنگ و طعم آن:
برای تشخیص چای ایرانی درجه یک، چند راه حل ساده وجود دارد اما راه‌حل اصلی آن که بهترین و سریع‌ترین راه هم هست، تست چای و دم کردن آن است. هنگامی‌که چای را درون آب جوش می‌ریزید اگر از همان دقایق اول، چای رنگ بدهد و بعد از گذشت ۵ الی ۶ دقیقه، رنگی زیاد و غیرطبیعی نمایان شود، معلوم می‌شود که از رنگ دهنده شیمیایی برای افزایش رنگ‌دهی چای استفاده شده است. بعد از دم کشیدن چای و نوشیدن آن نیز باید به طعم و عطر آن دقت کنید.چای ایرانی عطر خیلی ملایم و طعم گس دارد و درصورتی‌که طعم و عطر زیاد داشته باشد و یا طعم دار باشد، به این معنی است که از طعم‌دهنده‌های غیرطبیعی برای تغییر طعم و عطر چای اصیل ایرانی استفاده شده است.از چای‌های خارجی یا حتی بعضی چای‌های داخلی که طعم زعفران، لیمو، دارچین و هرگونه طعم‌دهنده طبیعی را می‌دهند نیز استفاده نکنید چراکه طعم‌دهنده‌های این چنینی نیز شیمیایی هستند. البته گاهی اوقات چنین طعم‌دهنده‌هایی مثل چوب دارچین یا زعفران و دانه‌های هل درون بسته‌بندی چای وجود دارند اما اگر فقط طعم و عطر آن را داشتند از مصرف آن‌ها صرف‌نظر کرده و سلامت خود را مدنظر قرار دهید.

۲) ریختن چای درون آب سرد:
یکی دیگر از راه‌حل‌هایی که شاید همان ابتدا شما را به ناسالم بودن چای مطمئن کند ریختن چای درون یک فنجان آب سرد است. اگر همان اول چای رنگ بدهد یعنی غیرطبیعی است و رنگ‌های شیمیایی دارد. دقت کنید که اگر رنگ ندهد دلیل بر سالم بودن آن نیست و باید در مرحله بعدی با روش‌های دیگری که توضیح داده‌ایم از طبیعی بودن چای مطمئن شوید.

۳) توجه به مدت زمان دم کشیدن چای
یکی دیگر از مسائلی که باید برای تشخیص چای ایرانی درجه یک از چای خارجی یا ناسالم به آن توجه نمود، زمان دم کشیدن چای است. چای ایرانی به ۱۵ الی ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارد تا دم بکشد.

۴) نگهداری چای دم کرده به مدت ۲۴ ساعت درون لیوان
به عنوان یک راه‌حل دیگر می‌توانید مقداری از چای دم‌کرده را درون لیوان ریخته و به مدت ۲۴ ساعت به آن زمان بدهید. اگر چای غلیظ و سیاه شود و رنگ آن به‌سختی از لیوان پاک شود یعنی چای حاوی رنگ شیمیایی بوده و طبیعی نیست چراکه رنگی که مربوط به رنگ‌دهی طبیعی چای ایرانی است به‌سادگی از قوری و لیوان شسته می‌شود.اگر قصد خرید چای ایرانی را دارید به این نکته دقت کنید که سه نوع چای ایرانی به نام‌های بهاره، تابستانه و پاییزه وجود دارد که نام هرکدام حکایت از فصل برداشت چای دارد. 

مشخصات چای خالص ایرانی:

چای ممتاز از نظر کیفیت در رده بعد از چای سرگل قرار می‌گیرد و تفاوت آن‌ها هم در اندازه برگ‌ها و طعم است. چای ممتاز برگ‌های بزرگ تری نسبت به سرگل دارد و طعم آن هم تلخ نیست. به بیان بهتر، چای سرگل عموما از غنچه‌ها و جوانه‌های نازک چای به دست می‌آید، ولی در چای ممتاز، برگ‌های پایین‌تر و ضخیم‌تر هم وجود دارند و غنچه‌های خشک شده کمتر هستند.از نظر قیمتی هم چای ممتاز نسبت به سرگل ارزان‌تر است. چای ممتاز تلخی متعادلی دارد و در بین دیگر چای ها، مصرف بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند. به همین دلیل میزان تولید چای ممتاز در کشور بیش از دیگر چای هاست.هر چه به برگ‌های پایین‌تر نزدیک می‌شویم، کیفیت هم تغییر می‌کند. چای قلم از برگ‌های پایین‌تر چای به دست می‌آید و نسبت به دو مدل قبل، طعم ملایم تری دارد. پس طبیعتا قیمت آن هم باید کمتر از دو مدل قبل باشد. این چای به درشت بودن معروف است و ساقه چای را هم در این چای می‌توان خشک کرد. در ضمن ویژگی مهم چای قلم، خوشرنگ بودن آن است.

قبل از هر چیز بگذارید به شما بگوییم که ارل‌گری چیست؟ ارل‌گری، نوعی چای است که از گیاه کاملیا سینن‌سیز (Camellia Sinensis) گرفته می‌شود. اگر راحت‌تر بخواهیم بگوییم، ارل‌گری همان چای سیاه است که فرایند تولید طولانی‌تری دارد.

شکی نیست که در میان بهترین برندهای چای ایرانی نام و نشانی از لاهیجان زیبا پیدا می‌شود. چای ارل‌گری عماد هم از محصولات باغ‌های چای لاهیجان است. این چای عطری در بسته‌بندی ۴۵۰ گرمی در بازار به فروش می‌رسد و یک بسته چای هفت‌گل هم همراه آن است. محتویات چای هفت‌گل هم شامل هفت گل طبیعی ایرانی است که عطر خوشی دارند. مقدار چای هفت‌گل هم حدود ۴۵۰ گرم است.

باید بدانید که چای ارل‌گری عماد کاملا ارگانیک و صددرصد ایرانی است. پس اگر دیر دَم می‌کشد، خیلی پررنگ نیست و کمی طعم گس دارد، نباید تعجب کنید. اینها از ویژگی‌های چای ایرانی به شمار می‌رود. طبیعی و سالم‌بودن چای ایرانی به هر ویژگی دیگری در چای‌های خارجی می‌ارزد.

قیمت و ویژگی‌های دیگر:

اگر در میان نظرات مصرف‌کنندگان قبلی این محصول کمی بگردید، متوجه خواهید شد که ارل‌گری با وجود دیردم‌بودن و رنگ نه چندان پررنگش، عطر خوبی دارد که بیشتر افراد را راضی نگه می‌دارد.

اما نظرات دربارهٔ بستهٔ همراه آن یعنی چای هفت‌گل بسیار متغیر است. بعضی‌ها، آن را خیلی دوست دارند و بعضی‌ها هم اصلا طرفدارش نیستند. پس حواس‌تان باشد که شاید از هفت‌گل خوشتان نیاید و اینکه اگر به دنبال چایی هستید که حسابی رنگ می‌اندازد، نباید به سراغ ارل‌گری عماد بروید.

قیمت هر بسته از این چای حدود ۶۰ هزار تومان است. این محصول حاوی دو بسته چای است که هر کدام حدود نیم‌کیلو وزن دارند. پس اگر فکر می‌کنید که از چای هفت‌طعم خوشتان می‌آید از نظر هزینه، این چای برایتان گران تمام نمی‌شود.