همانطور که می‌دانید بسیاری از کارشناسان امور خودرو معتقدند لاستیک خودرو یکی از اصلی‌ترین بخش‌های خودرو بوده و به‌طور مستقیم بر سلامت و کیفیت رانندگی افراد تاثیر می‌گذارد.
لازم به ذکر است که با توجه به فناوری‌های نوین و نسل جدید تایرها، فقط 5 درصد وزن خودرو به لاستیک منتقل می‌شود و بقیه فشار را باد داخل لاستیک تحمل می‌کند؛ در نتیجه اگر به هر دلیلی این توازن به هم بخورد، کیفیت رانندگی و در نهایت سلامت سرنشینان خودرو تهدید خواهد شد. در ادامه نکاتی را ذکر خواهیم کرد که برای تشخیص لاستیک خوب و مناسب می‌توان از آنها بهره گرفت.
ساختار تایر خودرو:
تایر خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده است که وجود هر یک برای عملکرد صحیح و ایمن آن حیاتی است. تایرها ساختاری لایه‌ای دارند که به اختصار به شرح آن میپردازیم.
طوقه:
طوقه حلقه‌ای از چند رشته فولاد با استحکام بالا است که روی آن پوششی از لاستیک قرار دارد. وظیفه‌ی اصلی طوقه موقعیت‌دهی و هم‌مرکز کردن تایر و رینگ و همین‌طور جذب نیروهای واردشده از رینگ به لاستیک است.
بدنه:
بدنه‌ی تایر از چندین لایه‌ی تنیده شده تشکیل شده است. معمول‌ترین لایه‌ی مورد استفاده نخ‌های پلی‌استر است. در لاستیک‌های رادیال این نخ‌ها به‌صورت عمود بر آج تایر قرار گرفته‌اند. در تایرهای قدیمی‌تر، نخ‌ها با زاویه‌ای خاص نسبت به آج قرار می‌گرفتند. در نهایت لایه‌های تنیده شده با لاستیک پوشانده می‌شوند تا علاوه‌بر پیوند با سایر لایه‌ها، بتوانند هوا را درون تایر محبوس کنند. گاهی استحکام تایرها با تعداد لایه‌های بدنه‌ی آنها سنجیده می‌شود. در بیشتر خودروها از تایرهای دو لایه استفاده می‌شود، اما در تایر هواپیماهای تجاری بزرگ تعداد لایه‌ها به ۳۰ و بیشتر نیز می‌رسد.
تسمه:
تسمه‌ها لایه‌ای از رشته‌های فولادی هستند که درست زیر آج تایر قرار گرفته‌اند. وظیفه‌ی تسمه‌ها تقویت استحکام تایر مقابل پنچری و همین‌طور حفظ سطح صاف و مناسب هنگام تماس لاستیک با سطح جاده است.
لایه‌های اضافی پلی‌استر:
بعضی تایرها دارای یک یا دو لایه‌ی اضافی از پلی‌استر هستند که سبب می‌شود سایر لایه‌ها با استحکام بیشتری درکنار یکدیگر قرار گیرند. این لایه‌های اضافی بیشتر در تایرهای مخصوص سرعت‌های بالا دیده می‌شود.
دیواره جانبی:
دیواره‌ی جانبی در تایر نقش حفظ استحکام جانبی را برعهده دارد. این بخش برای مراقبت از سایر لایه‌ها و همین‌طور محافظت جانبی تایرها و حفظ هوای درون تایر حیاتی است.
آج:
آج تایر ترکیبی از چند لاستیک طبیعی و مصنوعی است. آج و دیواره‌ی جانبی به روش اکستروژن تولید می‌شوند و در این مرحله سطح لاستیک تولیدی بدون الگوهای معمول روی آج، جهت ایجاد اصطکاک است.
انواع لاستیک خودرو
لاستیک خودرو بر اساس کاربردی که از آنها انتظار می‌رود به دسته های:
لاستیک آفرود
لاستیک معمولی
لاستیک تابستانی
لاستیک زمستانی
لاستیک ۴ فصل
لاستیک مسابقه ای
تقسیم می‌شوند و هرکدام از این دسته‌ها نیز زیردسته‌های خود را دارند. اما نکته‌ای که وجود دارد آن است که نباید تا لاستیک خود را صرفاً بر اساس برند آن انتخاب کنید؛ بلکه باید مدل دقیق لاستیک خود را بشناسید و با قابلیت‌هایش آشنا باشید.
لاستیک آفرود:
لاستیک آفرود همانطور که از نامش پیداست لاستیکی است که برای استفاده در محیط‌های خارج شهری بدون جاده و ناهموار طراحی و ساخته شده‌اند.
این لاستیکها عموماً دارای عاج‌های بزرگتر و عمیق‌تر هستند تا در شرایطی مانند گل یا برف نیز بتوانند چسبندگی داشته باشند و به حرکت خودرو کمک کنند.
لاستیک معمولی :
لاستیک‌های معمولی برای شرایط معمول شهری تولید می‌شوند، این لاستیکها ارزان قیمت‌ترین نوع لاستیک خودرو هستند و قابلیت‌های آنها شامل عمر بالا، کاهش مصرف سوخت و تولید صدای جاده کمتر نسبت به دیگر انواع لاستیک می‌شود.
لاستیک تابستانی:
لاستیک خودرو تابستانی برای استفاده درون شهری و در دماهای بالا طراحی شده‌اند. این لاستیکها چسبندگی بیشتری نسبت به دیگر انواع لاستیک خودرو به غیر از اسلیک دارند و البته با توجه به مشخصات لاستیک عمر کمتری نیز نسبت به دیگر انواع لاستیکها دارند.
همچنین استفاده از این لاستیکها در دماهای پایین (زیر ۱۰ درجه سانتی‌گراد) چسبندگی خوبی را به شما نمی‌دهند و به همان میزان که در دمای بالا عملکرد خوبی دارند، در دمای پایین اصلاً مناسب نیستند.
لاستیک زمستانی:
لاستیک‌های زمستانی برخلاف لاستیک خودرو تابستانی در دماهای پایین عملکرد خوبی دارند و برای استفاده در باران و برف طراحی شده‌اند.
در صورتی که در محل زندگی شما در طول زمستان برف و باران زیادی نمی‌آیند نیازی به استفاده از این لاستیکها ندارید، اما همچنان با استفاده از لاستیک زمستانی در فصل سرد سال می‌توانید تا کنترل خود نسبت به خودرو را در این فصل افزایش دهید.
برخی دو دست لاستیک برای خودرو خود تهیه می‌کنند: یک دست لاستیک تابستانی و یک دست لاستیک زمستانی و آنها را با تغییر فصل عوض می‌کنند.
این کار با توجه به این که در ابتدا هزینه زیادی را برای شما خواهد داشت، اما در طولانی مدت به دلیل عدم نیاز به لاستیک جدید هزینه شما را کاهش می‌دهد.
همچنین در صورتی که مسافت زیادی را به صورت سالانه با خودرو رانندگی نمی‌کنید نیز این کار را پیشنهاد نمی‌کنیم، زیرا با گذشت تاریخ مصرف لاستیک با توجه به این که لاستیک غیر قابل استفاده نمی‌شود، اما استفاده از آنها توصیه نمی‌شود و ممکن است تا مجبور به تعویض لاستیک با ۳۰ درصد عاج شوید، در صورتی که نمی‌خواهید این کار را انجام دهید.
لاستیک ۴ فصل:
لاستیک‌های خودرو 4 فصل یا All Season لاستیک‌هایی هستند که در هر 4 فصل سال و دماهای بالا و پایین عملکرد خوبی دارند؛ عملکرد آنها در شرایط تابستانی و زمستانی به خوبی یک لاستیک تابستانی و زمستانی نیست، اما این لاستیکها در هر شرایط قابل استفاده هستند.
لاستیک مسابقه ای:
لاستیک خودرو مسابقه‌ای یا لاستیک اسلیک (Slick) لاستیک‌هایی هستند که عاج کمتری دارند و تلاش می‌کنند تا بیشترین سطح تماس را با سطح جاده داشته باشند تا بهترین چسبندگی را ارائه دهند.
این لاستیکها خود به Slick و Semi-Slick تقسیم می‌شوند که نوع Semi-Slick آنها به صورت قانونی قابل استفاده در جاده‌ها هستند.
این لاستیکها مانند نسخه پیشرفته‌تری از لاستیک تابستانی هستند و در دمای بالا عملکرد بسیار مناسب و در دمای پایین و یا باران و برف عملکرد غیر قابل قبولی دارند.
همچنین عمر عاج این لاستیکها از دیگر انواع لاستیک خودرو کمتر است و قیمت بالاتری نیز دارند؛ پس تهیه آنها به هیچ عنوان انتخاب اقتصادی نخواهد بود.
لاستیک خودرو مسابقه‌ای تنها مناسب پیست و مسابقه هستند و حتی برای استفاده مناسب از آنها باید سرعت بالایی داشته باشید تا لاستیکها گرم شده و بهترین عملکرد خود را به شما نمایش دهند.
نکات طلایی در هنگام خرید لاستیک خودرو:
نوع لاستیک:
در گام اول از خرید لاستیک خودرو باید به نوع آن توجه کنید.
-مثلا لاستیک های نوع P برای خودروهای سواری (Sedan)
-لاستیک های نوع LT برای خودروهای شاسی بلند (Suv)
-لاستیک نوع ST برای خودروهای باری بزرگ
-و همچنین لاستیک های نوع T مناسب زاپاس می باشند؛ زیرا تایرشان کوچکتر بوده و نهایتا فضای کمتر از صندوق عقب خودرو را به خود اختصاص می دهند.
پهنای لاستیک:
نکته دوم برای انتخاب لاستیک خودرو توجه به میزان پهنای آن است که بر حسب میلی متر تعیین می شود.
در این زمینه بهتر است خیلی سلیقه ای رفتار نکنید و مطابق با ابعاد لاستیک فابریک خودرو خریدتان را انجام دهید.
خصوصا اگر خودروی شما از نوع گیربکس اتوماتیک می باشد و یا دارای سیستم ترمز ABS است.
البته لازم به ذکر است که تغییر پهنای لاستیک به میزان ۲ سانتی متر در این زمینه مجاز می باشد که البته در صورت افزایش پهنا لاستیک باید از ارتفاع آن کاست!
اتوماتیک سواران عزیز توجه داشته باشید اگر بدون توجه به موارد گفته شده اقدام به ایجاد تغییر بر روی پهنای لاستیک خود کنید، سرعت پیمایش شما آن چیزی نیست که کیلومتر شمارتان در داخل کابین بهتان نمایش می دهد!
ابعاد رینگ:
فاکتور مهم بعدی در انتخاب و خرید لاستیک خودرو توجه به شاخص ابعاد رینگ لاستیک می باشد.
عدد درج شده در این قسمت نشان از سایز رینگ به کار رفته در لاستیک شما دارد.
یعنی اگر عدد آن ۱۵ باشد به معنای استفاده از رینگ شماره ۱۵ برای لاستیکتان می باشد.
توجه به حداکثر فشار باد در زمان خرید لاستیک:
میزان فشار باد مجاز لاستیک را می توانید بر روی دیواره کناری آن مشاهده کنید. برای بعضی لاستیک ها حداکثر فشار مجاز 32psi، برای برخی 44psi و برای بعضی دیگر از انواع لاستیک ها حتی تا 50psi است.
تنظیم فشار باد تا چند پوند کمتر از حداکثر فشار مجاز، عملی قابل قبول است، اما نباید در این کاهش افراط کنید.هنگام سفر لازم است فشار لاستیک ها را نسبت به فشار توصیه شده به مقدار 4psi کاهش دهید زیرا لاستیک ها در بزرگراه ها گرم می شود و فشار درون آن بالا می رود. فشار کم باد داخل لاستیک، موجب بالا رفتن حرارت آن می شود.
تاریخ تولید:
لاستیک خودرو نیز مانند محصولات دیگر دارای تاریخ مصرف هستند . تاریخ تولید لاستیک، کنار لاستیک به صورت یک عدد 4 رقمی درج شده که اغلب این تاریخ 4 سال پس از تاریخ تولید لاستیک هاست. یعنی لاستیک 4 سال پس از این تاریخ، دیگر قابل استفاده نیست.تاریخ تولید مصرف لاستیک، به هفته و سال میلادی بر روی آن مشخص شده است.
اگر تاریخ مصرف لاستیک بگذرد ، خطرات زیادی را به دنبال دارد زیرا ممکن است لاستیک به صورت ناگهانی بترکد و باعث تصادف شده و یا حتی مرگ آورباشد .
بار مجاز:
نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کرد، مقدار باری است که می‌توانیم روی لاستیکها وارد کنیم که به آن شاخص وزن لاستیک گفته می‌شود. در بسیاری مواقع بدون توجه به فشاری که بار اضافی به لاستیکها وارد می‌کند، اقدام به حمل بار با خودرو خود می‌کنیم. عبور از حد مجاز شاخص بار، امکان انهدام لاستیک را افزایش داده و حتی ممکن است موجب تصادف شود.
پس بهتر است با توجه به فشاری که بار اضافی درون خودرو به لاستیک ها وارد می کند، اقدام به حمل بار با خودرو کنیم. حداکثر وزنی که برای هر لاستیک قابل تحمل است ، وقتی که حداکثر مقدار مجاز فشار را داشته باشد و بین صفر تا 279 متغیر است.
این عدد، برای لاستیک خودروهای مختلف متفاوت است مثلا نماینده برای خودروهای سواری، عدد شاخص وزن بین 75 تا 105 است. برای مثال، شاخص وزن برای خودروی پراید 76 و معادل 400 کیلوگرم بار است، یعنی این لاستیک هنگامی که حداکثر فشار باد مجاز را دارد، حداکثر 400 کیلوگرم را می تواند حمل کند.
باید دقت کنید که هرگز لاستیکی را که شاخص وزن آن کمتر از میزان توصیه شده از سوی سازنده خودروست، روی رینگ نصب نکنید.
سرعت مجاز:
حداکثر سرعتی که لاستیک می تواند به مدت 10 دقیقه تحمل کند سرعت مجاز نام دارد که این شاخص با یکی از حروف لاتین A تا Z نشان داده می شود. روی جداره لاستیک خودروی پراید، نماد H برای سرعت درج شده که نشان دهنده این است که هنگامی که لاستیک دارای فشار باد و بارگذاری مناسب است می تواند 320 کیلومتر سرعت در ساعت راتحمل کند.
اگر بر روی لاستیکی حداکثر سرعت اعمال شود، اما دارای تنظیم فشار باد نباشد و یا اضافه بار روی آن اعمال شود، آسیب می بیند و یا می ترکد.
اندازه تایر:
هر خودرویی تایر با سایز خاصی را نیاز دارد و تا حدود خاصی می‌توان تایر با اندازه متفاوتی استفاده کرد.
مقاومت حرارتی:
مقاومت حرارتی لاستیکها نقش مهمی در عمر لاستیک دارد و با حروف لاتین مشخص می‌شوند. مقاومت حرارتی لاستیکها از بالاترین تا پایین‌ترین درجه، با حروف A-B-Cمشخص می‌شوند. تایرهای مکس دارای بالاترین استاندارد مقاومت حرارتی می‌باشند.
چسبندگی:
یکی دیگر از ویژگی‌های لاستیک خوب چسبندگی بالای آن به ویژه در جاده‌های خیس و برفی است. داشتن چسبندگی بالا به این معنی است که این تایر، خودروی حامل خود را در جاده‌های خیس، در مسافت کوتاهتری نسبت به لاستیک با چسبندگی پایین‌تر، متوقف می‌کند. میزان چسبندگی از بیشترین تا کمترین، با حروف AA-A-B-Cتعریف می‌شود.
شرایط آب و هوایی :
برای خرید لاستیک شرایط آب و هوایی منطقه ی زندگی خود، نوع رانندگیتان، جاده هایی که در آنها رفت و آمد دارید و میزان استفاده از خودروتان در طول هفته را در نظر بگیرید.
آج لاستیک فقط برای زیبایی نیست:
شاید از خودتان بپرسید طرح های مختلف روی لاستیک ها یا همان آج برای چیست و چه لزومی برای تنوع آن وجود دارد؟ پاسخ این است که آج لاستیک به علت ارتباط مستقیم با سطح زمین در تمام مدت رانندگی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
باید بدانیم سلامت و طرح آج ها در خروج آب، سنگریزه، شن و در نهایت حرارت از زیر لاستیک تاثیر بسیار زیادی دارد که این موضوع علاوه بر تضمین سلامت می تواند روی هندلینگ خودرو نیز تاثیرگذار باشد. آج لاستیک های قدیمی خیلی ساده و یکنواخت و بیشتر به صورت شیار ساده روی گوشت لاستیک بود، ولی همان گونه که تکنولوژی موتور و بدنه خودروها پیشرفت کرد، سازندگان تایرها نیز به تبع آن دست به کار شدند و با تحقیقات و عملکرد خود مدل های متفاوتی از تایرهای جدید را روانه بازار کردند.
به طور کلی اکنون طرح آج لاستیک ها به چند دسته مختلف تقسیم می شود که عبارتند از: طرح های رگه ای، عرضی، ترکیبی عرضی و رگه ای و طرح بلوکی که طراحان و مهندسان از آنها در ساخت یک تایر خوب استفاده می کنند. شاید هنگام رانندگی شهری عملکرد این آج ها چندان به چشم نیاید، اما در جاده های لغزنده، برفی و بارانی و حتی شنی وجود تایر سالم با آج های مناسب بسیار تاثیرگذار است.
چه زمانی نیاز به تعویض لاستیک داریم؟
اگر لاستیک خودروی شما از نظر ظاهر مشکلاتی از قبیل قاچ خوردگی، پارگی، تورم در بعضی قسمت ها و ... را ندارد، به سه نکته درباره عمر لاستیک باید توجه کنید. اول آج لاستیک، دوم تاریخ مصرف و سوم کارکرد خودرو.
* آج لاستیک: طبق استانداردها، زمانی که آج لاستیک به 1.6 میلی متر برسد، باید حتماً لاستیک خودرو را تعویض کرد. اما چطور می شود این را تشخیص داد؟ سه راه دارد:
۱- اول این که آج لاستیک را اندازه بگیرید. برای این کار نیز سه راه وجود دارد: اول این که از ابزار مخصوص اندازه گیری عمق آج استفاده کنید (که احتمالاً هزینه بر است).
۲- راه دوم که بی هزینه است این است که از یک سکه باریک که قطر آن را می دانید مثلاً 100 تومانی کمک بگیرید. قطر سکه 100 تومانی 23 میلی متر است. با این حساب، 1.6 میلی متر تقریباً به اندازه نقطه ای از محیط دایره سکه در زیر سال تولید، تا تقریباً زیر عبارت «ریال» است. اگر سکه را از قسمت سال تولید داخل شیار آج لاستیک گذاشتید و عبارت ریال، کاملاً معلوم بود، نشان دهنده این است که باید به فکر یک لاستیک جدید باشید و اگر عدد سال تولید سکه مشخص بود، به معنی وضعیت اضطراری است و رانندگی با این لاستیک خطرناک است.
۳- اما راه سوم و در عین حال بی هزینه، این است که به شاخص ساییدگی آج لاستیک توجه کنید. بر این اساس، علامت مثلثی شکلی روی شانه لاستیک وجود دارد که نشان دهنده محل یک برآمدگی در عرض لاستیک است. این برآمدگی، شاخص ساییدگی آج لاستیک نام دارد و به ویژه وقتی که تایر تمیز است، قابل تشخیص است. در صورتی که سایش آج های لاستیک، به قدری باشد که ارتفاع آن ها با این شاخص یکسان باشد، این بدان معنی است که نیاز به تعویض لاستیک خودرو دارید.
* تاریخ مصرف: دومین نشانگری که با توجه به آن حتماً باید لاستیک خودرو را عوض کنید، توجه به تاریخ مصرف آن است . بر این اساس، عمر لاستیک ها بین 4 تا 7 سال (بسته به برند و کیفیت آن) خواهد بود.
* کارکرد خودرو: اما سومین نشانگر نیز مربوط به کارکرد خودرو است. در شرایط معمولی، حداکثر کارکرد یک لاستیک در حدود 80 هزار کیلومتر است.
کارشناسان می گویند حتی در صورتی که آج لاستیک باقی مانده باشد اما تاریخ مصرف آن گذشته یا کارکرد آن بیش از مقدار یادشده باشد، باز باید لاستیک خودرو را عوض کرد. در غیر این صورت امکان ترکیدگی لاستیک در سرعت های بالا یا هنگام ترمزهای ناگهانی و ... وجود دارد که بسیار خطرناک است.
مراقبت های بعد از خرید لاستیک:
-به طور هم زمان بر روی یک خودرو لاستیک های رادیال و بایاس پلای استفاده نکنید.
-در شرایط مناسبی لاستیک زاپاس را نگهداری کرده و باد آن را همراه با فشار باد لاستیک های دیگر کنترل نمایید.
-لاستیک های بایاس پلای به صورت ضربدری و لاستیک های رادیال به دلیل جهت دار بودن در هر 8000 کیلومتر باید به صورت طولی جابه جا شوند.
-باید مرتبا عمق آج لاستیک های خودرو را بررسی و کنترل نمود . بهتر است قبل از صاف شدن کامل لاستیک آن را از زیر خودرو خارج کنید تا از آسیب سرنشینان جلوگیری شود. امکان روکش کردن مجدد لاستیک هم وجود خواهد داشت.
سؤالات متداول
در این قسمت به برخی از سؤالات شما درباره لاستیک خودرو پاسخ داده‌ایم:
چرا بهتر است از لاستیک زمستانی استفاده کنیم؟
لاستیک‌های زمستانی آج‌های عمیقی دارند و آنها را به گونه‌ای مهندسی کرده‌اند که چسبندگی چشمگیری ایجاد کند و به شما امنیت و اطمینان بیشتری در جاده‌های لغزنده و برفی بدهد.
لاستیک را تعویض کنم بهتر است یا ارتقا بدهم؟
این بسته به تصمیم شماست. تعویض لاستیک راحت‌تر است درحالی‌که ارتقای آن نیاز به اطلاعات بیشتری دارد. هر لاستیکی را نمی‌توانید برای ماشین‌تان نصب کنید.
اگر بخواهم لاستیک را ارتقا بدهم چه اطلاعاتی باید داشته باشم؟
برای تعویض لاستیک کافی است مشخصات و اطلاعات لاستیک را بدانید و درست مانند آن را بخرید. اما ارتقای لاستیک کمی پیچیده‌تر است، زیرا باید لاستیکها را درست انتخاب کنید.
اگر ماشین‌تان چرخ‌های معمولی دارد، می‌توانید لاستیکی با عملکرد بالاتر ولی با همان اندازه انتخاب کنید. در هر صورت یادتان باشد قطر خارجی لاستیک باید ثابت و محکم باقی بماند. اندازه کلی لاستیک روی هر بخشی از خودرو از سیستم تعلیق گرفته تا فاصله آن از زمین و تمام بخش‌ها تأثیر می‌گذارد. هرچه دیواره لاستیک نازک‌تر باشد، قطر چرخ باید به‌همان نسبت تغییر کند. یادتان باشد اگر لاستیک بزرگتر از حد باشد و با بدنه خودرو یا سیستم تعلیق آن تماس پیدا کند، می‌تواند خطرناک باشد. می‌توانید درباره اندازه لاستیک خودرویتان در اینترنت برای کسب اطلاعات درباره نسبت اندازه دیواره به قطر چرخ تحقیق کنید.
چرا نباید لاستیک با کیفیت پایین را انتخاب کنیم؟
تایرهایی که کیفیت پایین‌تری دارند می‌توانند رانندگی را سخت‌تر کنند، سریع‌تر فرسوده می‌شوند، پرسروصداتر هستند و روی فرمان‌گرفتن تأثیر می‌گذارند. این لاستیکها در چاله‌چوله خیلی سریع آسیب می‌بینند و به خودرو هم آسیب می‌رسانند.
آیا می‌توانم لاستیک ران- فلت را با معمولی جایگزین کنم؟
بله. خوبی لاستیک‌های ران- فلت این است که می‌توانید آن را با زاپاس معمولی هم جایگزین کنید. ار سوی دیگر، اگر ماشین‌تان از ابتدا لاستیک ران – فلت نداشته است، می‌توانید از لاستیک ران- فلت استفاده کنید و محدودیتی از این لحاظ وجود ندارد.
شما از کدام نوع لاستیک برای خودروی خودتان استفاده می‌کنید؟ آیا تاکنون لاستیک‌های خودرویتان را ارتقا داده‌اید یا همیشه همان نوع را تعویض می‌کنید؟