عرضه اولیه چیست به زبان ساده

عرضه اولیه تقریباً اولین اصطلاحی است که افراد تازه‌ کار در بورس با آن آشنا می‌ شوند. در واقع عرضه اولیه اشتیاق افراد را برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه چند برابر می سازد. عرضه های اولیه معمولا برای سهامداران خود سود آوری داشته ‌اند. همین موضوع سبب ایجاد اشتیاق و انگیزه در افراد برای سرمایه ‌گذاری می ‌گردد. عرضه‌ اولیه ریسک کمی دارد و بسیار پرطرفدار است.

اغلب خریداران عرضه اولیه‌ در نگهداری آن دید کوتاه و یا میان مدت دارند که البته با توجه به تحلیل نماد می تواند متغیر باشد. IPO مخفف عبارت Initial Public Offering به معنای عرضه اولیه سهام می باشد. این اصطلاح به این معنی است که شرکتی برای اولین بار درصدی از سهام خود را برای خرید و فروش، وارد بازار بورس می ‌کند.

عرضه اولیه شرکتی به معنی تازه تأسیس بودن آن نیست، بلکه به این معنی است که برای اولین بار وارد بازار بورس شده است. پس هرگاه شرکتی برای اولین بار درصدی از سهام خود را در بورس عرضه نماید، عرضه اولیه نام دارد. معمولاً شرکت ‌ها در حدود 5% الی 10% از سهام خود را به بازار بورس اختصاص می‌ دهند، اما این درصد متغیر است. شرکت ‌ها برای ورود به بازار بورس ابتدا باید صورت‌ های مالی خود را به سازمان بورس ارائه دهند. در صورتی که شرکت سوددهی مناسبی داشته باشد، برای ورود به بورس مجوز خواهد گرفت.

مزایای عرضه اولیه برای شرکت‌ ها

• تأمین مالی و جذب سرمایه
• شفافیت در امور مختلف مانند صورت ‌های مالی (این موضوع سبب کسب اعتبار می ‌گردد و از سویی انجام اموری مانند دریافت وام برای شرکت آسان می شود)
• شهرت شرکت

دلیل سودآوری عرضه اولیه‌ چیست؟

باور عموم مردم در مورد عرضه های اولیه این است که سودآور می ‌باشند. بررسی ‌ها در سال‌ های اخیر همین باور را تایید می ‌کند. عرضه های اولیه معمولاً 30% الی 100% سوددهی دارند.

سهام شرکت‌ها هنگام عرضه اولیه در قیمتی پایین ‌تر از ارزش ذاتی سهم به فروش می‌ رسد. این امر دلیل جذابیت عرضه ‌های اولیه برای سرمایه ‌گذاران می‌ باشد. از طرفی خرید عرضه با محدودیت قیمت و تعداد همراه است که انگیزه افراد برای خرید را افزایش می ‌دهد. با افزایش تقاضای خرید سهام، سهم شما در کوتاه مدت رشد خوبی کرده و سوددهی مناسبی خواهد داشت.

ثبت سفارش به روش (Book Building)

در حال حاضرعرضه‌ اولیه در بورس اوراق بهادار تهران به روش (Book Building) ثبت سفارش می ‌شود. تا قبل از این برای خرید عرضه ‌ها، زمانی را مشخص می ‌کردند و همه در همان ساعت سفارش خود را ثبت می‌ کردند. شخصی که زودتر اقدام به خرید می نمود، می‌توانست سهم بیشتری خرید کند، در نتیجه به بقیه متقاضیان، سهم نمی ‌رسید.

در روش جدید (Book Building) یک بازه زمانی را مشخص و متقاضیان سفارش خود را ثبت می ‌کنند، با توجه به تعداد متقاضیان، سهام میان همه تقسیم می ‌شود. در این روش، افراد می ‌توانند 24 الی 48 ساعت قبل از روز عرضه اولیه سفارش خود را به صورت آفلاین ثبت نمایند.

سفارش ‌ها دارای محدودیت ‌های قیمت و تعداد هستند. در ثبت سفارش باید بالاترین قیمت را ثبت نماییم در غیراینصورت با توجه به تعداد بالای متقاضیان ممکن است سهم به ما تعلق نگیرد.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

اگر هنوز وارد بورس نشده ‌اید، لازم است مراحل زیر را پشت سر بگذارید:

ثبت نام در سجام و احراز هویت

اولین گام، ثبت نام در سامانه سجام و انجام احراز هویت است. با توجه به شرایط کنونی جامعه و شیوع ویروس کرونا امکان ثبت نام و احراز غیر حضوری فراهم شده است.

برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله «آموزش استفاده از سامانه سجام» را مطالعه نمایید.

ثبت نام در کارگزاری

برخی از کارگزاری ‌ها، خود، اقدام به خرید عرضه‌ اولیه برای مشتریان می ‌نمایند و دیگر نیاز نیست شما کاری انجام دهید. برخی نیز بدون وجود نقدینگی، مبلغ مورد نیاز برای خرید عرضه اولیه را به صورت وام در اختیار مشتریان قرار می ‌دهند. به عبارتی عرضه اولیه‌ به صورت اعتباری برای مشتریان خرید می‌ شود. بنابراین اگر مهمترین انگیزه شما از ورود به بورس، خرید و شرکت در عرضه‌ های اولیه است، کارگزاری ای با این ویژگی انتخاب نمایید.   

کارگزاری مناسب خود را پیدا کنید.

کسب اطلاع از زمان عرضه اولیه

با توجه به اهمیت عرضه اولیه برای فعالان بازار، امروزه رسانه‌ های بسیاری به آن پرداخته‌ اند و زمان عرضه ‌ها را به اطلاع عموم می ‌رسانند. کارگزاری ‌ها نیز به طرق مختلف مشتریان خود را مطلع می ‌سازند. رسانه ها حداکثر دو روز قبل از زمان عرضه اولیه ، اطلاعات مربوط به آن را منتشر می ‌سازند. اطلاعیه عرضه‌های اولیه توسط شرکت بورس و فرابورس منتشر می‌ شود. در سال 1399-1398 می توان سه شنبه ‌ها و چهارشنبه ‌ها را به عنوان روز عرضه اولیه شناخت. زیرا تقریباً تمام عرضه اولیه‌ های این دو سال در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه ارائه شده اند.

لیست عرضه اولیه‌های سال 1400

توجه : جدول‌های زیر مورخ 1400/06/20 تهیه شده است. در آینده بروزرسانی خواهند شد.

شارژ حساب بورسی

با در نظر گرفتن تعداد افرادی که در عرضه اولیه‌های قبلی شرکت کرده‌اند، می توان تخمین زد در دوره جدید چند نفر شرکت خواهند کرد و سهم هر کد چه تعداد خواهد بود. با این محاسبات می توانیم همان مقدار که به ما سهم می رسد نقدینگی فراهم کنیم.

به عنوان مثال، شرکت پتروشیمی بوعلی سینا 12% از سهام شرکت خود را روز چهارشنبه 1399/09/19 از طریق عرضه اولیه وارد بورس می سازد.

در این عرضه هر کد بورسی می ‌تواند حداکثر 200 سهم در بازه قیمتی 3,936 تا 4,143 تومان خریداری کند.

بنابراین آستانه تعداد این عرضه 1 تا 200 سهم و آستانه قیمت آن 4,143-3,936 می باشد.

شما با در نظر داشتن موجودی و سقف خرید خود می توانید 1 تا 200 سهم را خریداری نمایید.

اگر قصد دارید حداکثر تعداد را ثبت کنید، لازم است حساب خود را به میزان 828600 تومان (با احتساب کارمزد) شارژ کنید.

توجه : هنگام ثبت سفارش حتماً باید آستانه بالای قیمت را ثبت کنید.

در صورتی که 4/5 میلیون نفر متقاضی داشته باشد، به هر کد حدود 70 سهم معادل 290 هزار تومان تخصیص داده خواهد شد.

اطلاعیه عرضه اولیه

ثبت سفارش عرضه اولیه

در بازه زمانی اعلام شده توسط ناظر بازار، سفارش خود را بر روی سامانه معاملاتی کارگزاری خود ثبت کنید. همانطور که قبلاً اشاره شد، سفارشات عرضه اولیه را می ‌توان به صورت آفلاین نیز ثبت کرد.

ثبت سفارش آفلاین برای عرضه اولیه

هر کارگزاری سامانه معاملاتی در اختیار مشتریان خود قرار می ‌دهد تا به وسیله آن معاملات خود را انجام دهند. برخی از آن‌ ها سامانه معاملاتی آفلاین مجزا دارند، برخی هم 24 الی 48 ساعت قبل از زمان عرضه اولیه ، در همان سامانه معاملاتی آنلاین، دسترسی ثبت سفارش آفلاین را در اختیار مشتری قرار می ‌دهند.

با رعایت آستانه عرضه اولیه ، تعداد و قیمت را وارد کرده و سفارش را به صورت آفلاین ارسال کنید. روز عرضه، به طور خودکار سفارش‌ها به هسته معاملات ارسال می ‌شوند. با توجه به تعداد کل متقاضیان، کار تخصیص سهام به کدها صورت می ‌گیرد و پس از 24 الی 48 ساعت بر روی پرتفوی آن‌ها اعمال می ‌شود.

چند نکته قابل توجه!

• هنگامی که نقدینگی لازم را برای خرید عرضه اولیه فراهم می‌ کنید، حتماً کارمزد کارگزاری را نیز در نظر بگیرید. اگر سقف خرید شما برابر با میزان نقدینگی مورد نیاز باشد و کارمزد را محاسبه نکرده باشید، ممکن است سیستم به طور خودکار سفارش شما را به علت کسری موجودی حذف نماید.
• هر کد بورسی، تنها یک بار می ‌تواند عرضه اولیه را خریداری نماید. شما با ثبت نام در چند کارگزاری نمی‌ توانید چند بار عرضه اولیه را خریداری کنید.
• سفارش خود را باید در بازه زمانی اعلام شده ثبت کنید. در غیراینصورت سفارش به طور خودکار لغو می شود.

چه زمانی عرضه اولیه را بفروشیم؟

میلیون‌ ها کد بورسی در عرضه‌های اولیه شرکت کرده و آن‌ها را خریداری می ‌کنند. معمولاً سوالی که پرسیده می شود این است که چه زمانی عرضه اولیه را بفروشیم؟

بعد از عرضه اولیه سهم، شیوه معاملات آن مانند دیگر نمادها شده و امکان خرید مجدد از آن نماد وجود دارد. تا چند روز معاملاتی تقاضا بالا و عرضه سهام به ندرت صورت می ‌گیرد. یعنی میزان تقاضا برای خرید سهم کاهش پیدا کرده و عرضه آن نسبتاً بیشتر می شود، در این حالت اصطلاحاً سهم به تعادل می رسد که شاید شرایطی مناسب برای فروش باشد.

تحلیل بنیادی برای تصمیم‌ گیری در مورد فروش عرضه اولیه اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال اگر قرار است تحولی مثبت در شرکت ایجاد شود، می توانیم نسبت به نگهداری سهم خود، تجدید نظر نماییم. برخی از عرضه های اولیه با توجه به شرکت مبدأ قابل سرمایه گذاری میان مدت یا بلندمدت هستند.

تحلیل سهام عرضه اولیه

قبل از اقدام به خرید و فروش عرضه اولیه بهتر است موارد زیر را در نظر بگیریم:

1- وضعیت شرکت

هر شرکتی در صنعتی خاص فعالیت دارد. قبل از خرید عرضه اولیه ، زمینه فعالیت شرکت ‌های ارائه دهنده و فعال در عرضه و همچنین آینده صنعت آن‌ ها را بررسی کنید. هنگام خرید عرضه اولیه ، در نظر بگیرید که آیا آن صنعت روند رو به رشدی دارد یا خیر؟ آیا آن صنعت مورد حمایت دولت می باشد یا خیر؟ بررسی‌ هایی از این قبیل لازم است تا بتوانید نسبت به نگهداری آن سهم تصمیم ‌گیری نمایید.

2- بزرگ یا کوچک بودن شرکت

معمولاً شرکت ‌های بزرگ، رفتارهای هیجانی کمتری دارند و به اندازه ارزش ذاتی خود رشد می‌ کنند. این در حالی است که در شرکت‌ های کوچک تر حتی شاهد بالای 50% بازدهی هم بوده ایم. برای سنجش سرمایه شرکت، باید تعداد سهام شرکت را در قیمت پایانی ضرب کرد تا ارزش بازار آن معلوم شود. شرکت ‌هایی با ارزش ریالی کمتر از 100 میلیارد تومان نسبتاً کوچک و در مقابل، شرکت ‌هایی با ارزش ریالی تا 500 میلیارد تومان متوسط و بیشتر از آن بزرگ محسوب می شوند.

به عنوان مثال، شرکت پتروشیمی بوعلی 420 میلیون سهم با سقف قیمت 4,143 تومان عرضه می‌ کند.

ارزش بازار آن 1,740 میلیارد ریال می باشد که از 500 میلیارد تومان بیشتر است. پس شرکت پتروشیمی بوعلی سینا، شرکت بزرگی محسوب می شود.

3- بررسی تحلیل بنیادی سهم در مراجع رسمی تحلیلگری

امروزه با توجه به این که عرضه ‌های اولیه ، کانون توجه سرمایه‌ گذاران قرار گرفته است، رسانه‌ های معتبری تحلیل های خود را در مورد آن ها منتشر می کنند و در دسترس کاربران خود قرار می دهند.

4- بررسی میزان عرضه و تقاضا سهم

چگونگی حجم معاملات نماد در جلسات معاملاتی در تحلیل آن تأثیرگذار است. تعداد سهام مورد معامله، قیمت سهم و نوسان های آن، تعداد خریداران و فروشندگان سهم اعم از حقیقی و حقوقی، قدرت خریدار و فروشنده، میزان عرضه و تقاضا و موارد مشابه، همگی از عوامل اثرگذاری هستند که لازم است مورد بررسی قرار بگیرند.

5- بررسی روند کلی بازار

بسیاری از مسائل از جمله شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم می تواند بر روند کلی بازار تاثیرگذار باشد. همانگونه که در چند ماه اخیر (بازه زمانی بین شهریورماه و آبان ماه) شاهد روند نزولی بازار بودیم. در چنین شرایطی حتی عرضه ‌های اولیه هم بازدهی چندان زیادی نمی توانند داشته باشند.

6- اثر رفتار سهامداران راهبردی بر عرضه اولیه

همانطور که گفتیم، تنها حدود 10% از سهام شرکت به سهامداران خرد عرضه می شود. بخش زیادی از سهام شرکت در دست سهامداران عمده است. بنابراین وظیفه حمایت از سهم در اصل به عهده سهامداران شرکت است. سهامداران راهبردی باید عرضه روزانه را به گونه ای انجام دهند که حجم مبنای سهم پر شود. در اینصورت سهم، مشمول مثبت کامل دامنه نوسان (5+) خواهد شد. عدم حمایت سهامداران عمده از سهام شرکت طی چند روز معاملاتی متوالی اثر منفی خواهد گذاشت.

تفاوت عرضه اولیه با پذیره نویسی

برخی از سرمایه گذاران تازه وارد ممکن است به دلیل شباهت های پذیره نویسی سهام با عرضه اولیه هر دو را یکی بدانند. شباهت اصلی در روش ثبت سفارش آن ها است که هر دو به روش بوک بیلدینگ (book building) ثبت سفارش می شوند.

پذیره نویسی سهام چیست؟

پذیره نویسی در لغت به معنای نوشتن و امضا کردن سند است. در بازار سرمایه، پذیره نویسی فرایندی است که طی آن افراد متعهد می شوند تا بخشی از سرمایه اولیه مورد نیاز شرکت را فراهم نمایند. پذیره نویسی در مورد شرکت هایی صورت می‌گیرد که هنوز تاسیس نشده‌اند. پس می توان گفت شرکت برای شروع کار خود سرمایه ای را نیاز دارد. افراد از طریق پذیره نویسی در تأمین سرمایه شرکت می کنند.

نقاط تفاوت پذیره نویسی با عرضه اولیه

1. بازه قیمت: ما در عرضه اولیه آستانه قیمت داریم و سهم در یک بازه قیمت مشخص عرضه می شود. اما در پذیره نویسی سهم با قیمت اسمی خود (که معادل 100 تومان است) عرضه می گردد.
2. بازه زمانی: یک روز پس از ارائه عرضه اولیه ، نماد آن مانند دیگر نماد ها معامله می شود. این در حالی است که پذیره نویسی با شروع مهلت آن آغاز می شود و تا زمانی که تمام اوراق مدنظر شرکت عرضه گردند، ادامه دارد. مهلت زمانی معمولا 30 روزه در نظر گرفته می شود. در مراحل بعد، ثبت شرکت ممکن است به طول بیانجامد و پس از آن نماد بسته می شود.

در واقع پذیره نویسی یک مرحله قبل از عرضه اولیه سهام است که با هدف تأمین سرمایه اولیه برای شرکتی که هنوز شروع به کار نکرده است انجام می شود. تجربیات و دیدگاه های خود را در خصوص عرضه اولیه با ما به اشتراک بگذارید.