زود پز(وسیله ای لازم و ضروری در منزل)

یکی از ابزار های مهم و اساسی که معمولا در خانه ی هر ایرانی پیدا می شود، زودپز است. همانطور که از نام این وسیله مشخص است، تهیه غذا در آن در مدت زمان خیلی کوتاهی انجام خواهد شد و غذا را به اصطلاح خیلی زود آماده می کند. مواد غذایی از قبیل: گوشت و… که معمولا برای پخت آنها زمان زیادی لازم است، به وسیله زودپز در مدت کوتاهی پخته می شود.

امروزه خانم های خانه دار، به دلیل اشتغالی که در بیرون خانه دارند. فرصت کافی برای طبخ غذا را نخواهند داشت. پس حتما به استفاده از زودپز نیاز پیدا می کنند.

قبل از خرید زودپز لازم است نکاتی در مورد آن بدانید، ما در ادامه ی این مطلب راهنمای خرید زودپز را به شما ارائه می دهیم تا با خیال آسوده، بتوانید زودپز مورد نظرتان را خریداری نمایید.

زودپز چطور کار می‌کند؟

در زودپز، غذا در یک ظرف دربسته و تحت فشار پخته می‌شود و در نتیجه سرعت پخت افزایش پیدا می‌کند. علت این امر افزایش نقطه جوش مایعات در اثر افزایش فشار است. بنابراین هر چقدر فشار داخل زودپز بیشتر باشد، مایعات داخل آن نیز زودتر به جوش می‌آیند. زمانی که مواد اولیه را به همراه آب، داخل زودپز می‌ریزید، حرارت باعث به جوش آمدن آب و در نتیجه تشکیل بخار می‌شود. به تدریج که حجم بخار بیشتر شد، باعث بالا رفتن فشار داخل ظرف شده و نقطه جوش آب نیز با افزایش فشار، بالا رفته و به جوش می‌رسد. در نتیجه این افزایش دما، غذا در زمان کوتاهتری می‌پزد چون این دما بالاتر از دمای جوش آب در حالت معمولی است.

مزایای استفاده از زودپز

زودپز نیز مانند بسیاری دیگر از تجهیزات آشپزخانه دارای مزایایی برای مصرف کننده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

-صرفه‌جویی در زمان

-پخت سالم‌تر غذا

-حفظ ارزش غذایی مواد بکار رفته در پخت غذا

-حفظ طعم غذا

-صرفه‌جویی در انرژی

انواع زودپز:

به طور کلی دو نوع زودپز در بازار موجود است که در ادامه توضیحات کاملی در مورد آن‌ها ارائه خواهیم کرد.
زودپز برقی: استفاده از زودپز برقی یک سری امکانات اضافی در مقایسه با زودپز معمولی دارد که از آن جمله می‌توان به استفاده راحت‌تر و ساده‌تر، خاموشی خودکار، گرمکن غذا و تنظیمات پخت اشاره کرد.
زودپز معمولی: یکی از مزایای زودپز معمولی امکان دخالت در روند پخت غذا است. از طرفی زودپزهای معمولی در مقایسه با زودپز برقی دارای تنوع بالاتری در سایز و ظرفیت هستند که این موضوع دست شما را در زمان خرید باز می‌گذارد.

نکات مهم و کاربردی که هنگام خرید زودپز باید به آنها توجه کنید:

قیمت: اولین نکته هنگام خرید هر وسیله ای، توجه به قیمت آن است، قیمت زودپزهای موجود در بازار معمولا از ارزان شروع می شود تا گران. خرید هر کدام از آنها به میزان بودجه و نیاز شما بستگی خواهد داشت.

انتخاب نوع‌زودپز: همانطور که در قسمت قبل هم اشاره کردیم، زودپزهای موجود در بازار دارای دو نوع گازی و برقی هستند. شما قبل از خرید، باید مشخص نمایید که به کدام یک از این دو مدل نیاز دارید. انتخاب هر کدام از آنها به بودجه و سلیقه شما بستگی دارد.

جنس بدنه: معمولا جنس بدنه زودپزها از آلومینیوم یا استیل ضد زنگ می باشد. از بین این دو مورد، ما خرید زودپز با بدنه استیل ضد زنگ را پیشنهاد می کنیم، چون هم دوام بالایی دارند و هم سرعت پخت در آن ها بالاتر است. قیمت زودپزهایی با این جنس نسبت به زودپزهای آلومینیومی گران تر می باشد.

ایمنی وسیله: سعی کنید زودپزی را خریداری نمایید که سیستم قفل خودکار بر روی درب آن وجود داشته باشد. زودپز انتخابی شما باید دارای سوپاپ اطمینان باشد تا در مواقع خطر خیالتان از بابت خروج فشار راحت باشد. این ویژگی باعث جلوگیری از به وجود آمدن خسارت می شود.

توجه به دسته ها و جنس آن: برخی از زودپزها فقط یک دسته دارند اما برخی دیگر شامل دو دست هستند. سعی کنید زودپزی با دستگیره های نسوز را خریداری نمایید، هم چنین جنس آنها باید بسیار مقاوم باشد، تا خیالتان از بابت جابه جایی غذا راحت باشد.

گنجایش وسیله: در حال حاضر زودپز های موجود در بازار از کوچک شروع می شوند تا بزرگ. انتخاب و خرید هر کدام از این سایز ها بستگی به تعداد اعضای خانواده تان دارد. گنجایش زودپزها با واحد لیتر مشخص می شود. معمولا زودپز ۴ لیتری برای خانواده دو نفره مناسب است.

توجه به psi یا فشار زودپز: فشار موجود در زودپزها با توجه به واحد پوند بر اینچ مربع قابل اندازه گیری است. طبیعی است هرچه فشار موجود در زودپز بیشتر باشد، قدرت و کارایی آن بیشتر خواهد بود. در بیشتر زودپز های موجود بازار میزان فشار ۱۵ می باشد.

قابلیت تنظیم فشار: برخی از زودپز ها به قابلیت تنظیم فشار مجهز هستند. یعنی با توجه به پخت مواد غذایی مختلف می توانید میزان فشار وسیله را کم یا زیاد کنید. پس سعی کنید زودپزی با این قابلیت را خریداری نمایید.

جنس کف زودپز:کیفیت بالای جنس کف زودپز باعث پخت یکنواخت غذا شده و در نتیجه از سوختن آن نیز جلوگیری می‌کند. اگر زودپزی از جنس استیل خریداری می‌کنید، بهتر است کف آن از جنس تری متال یا بی متال باشد.

تجهیزات زودپز:از مهمترین امکانات و تجهیزات یک زودپز استاندارد، شیر خروج بخار اضطراری است. در زمان خرید دقت کنید که حتماً این شیر در دستگاه تعبیه شده باشد. یکی از متداول‌ترین تجهیزات زودپزها، سبد بخار پز است. برخی از برندها نیز یک واشر لاستیکی اضافی برای درب زودپز در بسته‌بندی قرار می‌دهند تا در صورت خرابی یا پارگی واشر اصلی، به سرعت بتوانید آن را تعویض کنید.

داشتن سوپاپ فشار: اگر زودپز انتخابی شما مجهز به سوپاپ فشار باشد. در صورت وارد شدن بخار زیاد به زودپز، وسیله سوت می زند و یا اینکه بخار اضافی از کنار سوپاپ خارج نی شود. این قابلیت ضریب ایمنی زودپز را هم بالا می برد.

قابلیت شست و شو: سعی کنید به دنبال خرید زودپزی با قابلیت شست و شو باشید. هنگام خرید به شست و شوی آن با ماشین ظرفشویی هم توجه داشته باشید.

داشتن دفترچه: اگر زودپز شما دفترچه راهنما داشته باشد، استفاده از آن بسیار راحت خواهد بود. خصوصا اگر زودپز انتخابی شما برقی است، داشتن دفترچه راهنما کمک زیادی به شما خواهد کرد.

روش آزاد کردن فشار زودپز:دستورالعمل‌های آزاد کردن فشار یا به عبارتی سرد کردن زودپز بر اساس نوع غذایی که طبخ می‌کنید تعیین می‌شود. اما این سرد کردن به دو صورت انجام می‌شود که در ادامه توضیح خواهیم داد:
سرد کردن لحظه‌ای: برخی از زودپزها دارای دسته آزاد کردن فشار هستند که در لحظه و به صورت عمده تمامی بخار دیگ را تخلیه می‌کنند. اما گاهی این روش باعث خروج غذا به بیرون از ظرف می‌شود. بنابراین اگر زودپز شما معمولی است می‌توانید آن را در ظرف آب سرد فرو ببرید تا فشار داخلی را سریعاً آزاد کند.
سرد کردن طبیعی تدریجی: در این روش برای زودپز معمولی اجاق را خاموش کرده و برای زودپز برقی، آن را خاموش می‌کنید و به آن اجازه می‌دهید تا به آرامی خنک شود.

 کدام نوع زودپز برای شما مناسب‌تر است؟

انتخاب میان زودپزهای معمولی و برقی به نیاز شما بستگی دارد. مسلما استفاده از نوع برقی ساده‌تر و راحت‌تر است و کافی است که چند دکمه بزنید و تنظیمات را انجام دهید و بدون نگرانی از سوختن غذا به کارهای دیگرتان بپردازید. چرا که به طور خودکار خاموش می‌شوند و حتی با استفاده از گرم‌کن غذا را تا موقع صرف آن برای‌تان گرم نگه می‌دارد. اما دیگر نمی‌توانید روش‌های ویژه خودتان را در روند پخت غذا اعمال کنید.

اما اگر می‌خواهید غذای‌تان را طبق سلیقه و با نظارت کامل خودتان درست کنید، به سراغ مدل‌های معمولی بروید، چرا که می‌توانید در تمام مراحل پخت دخالت داشته باشید. زودپزهای معمولی سایزهای متنوع‌تری هم دارند که برای خانواده‌هایی با جمعیت مختلف مناسب است. گنجایش آن‌ها از ۴ لیتر تا ۲۲ لیتر متنوع است. این را هم فراموش نکنید که دوام زودپزهای معمولی به مراتب بیشتر است و همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردیم مصرف انرژی کمتری دارند.

زودپز چند لیتری مناسب خانواده شماست؟

حجم زودپزها از ۲ لیتر تا ۱۰ لیتر معمولا متغیر است که انتخاب حجم توسط شما بستگی به نیاز شما و نفرات خانواده‌تان دارد. شاید بتوان به طور تقریبی گفت ظرفیت ۲ تا ۵ لیتر برای خانواده‌های دو تا سه نفره و ظرفیت ۵ تا ۷ لیتری مناسب خانواده چهار تا شش نفره باشد. گنجایش بالاتر از ۷ برای جمعیت‌های بیشتر مناسب است. البته زودپزهایی با حجم بیشتر هم موجود است اما بازه اشاره شده در بالا بیشترین خرید و استفاده را به خود اختصاص داده است.

نکات ایمنی استفاده از زودپز:

-به هیچ وجه موادغذایی با دانه‌های ریز و غذاهایی که هنگام پخت ایجاد لعاب و یا کف می‌کنند را در زودپز نپزید چون ممکن است ذرات غذا همراه کف بالا آمده و روزنه خروج فشار را مسدود کنند. نمونه این غذاها انواع غلات مانند بلغور گندم و جو پرک شده، ماکارونی و رشته فرنگی، سیب و حبوبات دانه ریز هستند.

-با پیشرفت تکنولوژی و وجود نسل جدید این وسیله پرکاربرد دیگر مشکلات گذشته وجود ندارد و البته نباید استفاده درست را هم نادیده گرفت. بهتر است با توجه به مواردی که در بالا ذکر شد همیشه قبل از شروع پخت و پز واشر آب بندی آن را بررسی کنید و مطمئن شوید خشک یا ترک خورده نیست چرا که بسته به دفعات استفاده باید سالانه آن را تعویض کنید.

-درب زودپز را به طور ایمن ببندید و تنظیم کننده فشار را محکم بر روی لوله تخلیه قرار دهید. تایمر و گرما را تنظیم کنید. پس از پخت غذا بگذارید فشار به خودی خود کم و قابلمه سرد شود و بعد تنظیم کننده فشار و درب پوشش را بردارید.

-نکته‌ای که علیرغم پیشرفت تکنولوژی حین استفاده از این وسیله باید در خاطر داشته باشید این است که انفجار کوک‌های فشار زودپزها ذاتاً خطرناک است، زیرا این دستگاه گرما و تجمع بسیار زیادی از فشار بخار ایجاد می‌کند. هر استاندارد معیوب یا فقدان استاندارد می‌تواند منجر به انفجار واحد یا آزاد شدن غیر منتظره بخار فوق العاده گرم شود و متاسفانه با انفجار، محتویات با فشار به بیرون ریخته و خطر سوختگی و آسیب‌های احتمالی دیگر را در پی دارد.

-به طور کلی بهترین کار مطالعه دستورالعمل و راهنمای خرید زودپز در هنگام خرید و بررسی ویژگی‌های ایمنی، گرمای تولیدشده و بخار است.

-بعد از طبخ غذا برای اطمینان از خروج بخار از سه روش می‌توانید استفاده کنید. برداشتن زودپز از روی حرارت و دادن زمان برای اینکه بخار به آرامی خارج شود. چرخاندن شیر آزاد کننده فشار برای اینکه بخار داغ خارج شود. قرار دادن زودپز زیر آب سرد

-پس از هر بار استفاده از زودپز دریچه اطمینان و حلقه لاستیکی را به دقت بشویید. در صورت لزوم و وجود پارگی و خرابی، حلقه لاستیکی را تعویض کنید.

-هرچند وقت یک بار پیچ دسته زودپز را سفت کنید. در صورت شل بودن پیچ دسته‌ها، ممکن است هنگام حمل زودپز از دست شما رها شود و خطر سوختگی و آسیب‌دیدگی به وجود بیاید.

-قبل از پخت و پز، تجهیزات خود را بررسی کنید.

-زودپزهای مجهز به شیر خروج بخار اضطراری را انتخاب کنید.

-از محکم بودن پیچ‌های دسته مطمئن باشید.

-زودپز را از مایع بیش از اندازه پر نکنید .

-هنگام طبخ غذاهایی که بخار دارنند مراقب باشید.

-سوپاپ یا دریچه اطمینان و روزنه خروج بخار را قبل از بستن درب زودپز بررسی کنید و از باز بودن آن اطمینان یابید.

-از زودپز برای سرخ کردن استفاده نکنید.

-به روش ایمن فشار را آزاد کنید .

-از برداشتن یکباره سرپوش خودداری کنید.

-زودپزهای مجهز به قفل ایمنی را انتخاب کنید.

-در محل اتصال درپوش به بدنه زودپز، حلقه‌‌ای لاستیکی وجود دارد که از خارج شدن بخار آب جلوگیری می‌ کند. مرتب از سالم بودن این حلقه مطمئن شوید.

-بعد از استفاده به درستی همه قسمت‌ها را تمیز کنید.

-شاید قدیم‌ها انتخاب به دلیل محدودیت برندها و امکانات راحت‌تر بود اما امروزه به دقت و تحقیق زیادی احتیاج دارد تا محصولی مطابق نیاز و بودجه و با کیفیت لازم تهیه کنیم و شاید به این دلیل استفاده از برندهایی که امتحان خود را پس داده‌اند بهتر باشد.

-استفاده از زودپز و مکانیسم فشار بخار آب به کار رفته در آن پروسه طبخ غذا را تسریع می‌کند و با حفظ مواد مغذی امکان یک آشپزی دلپذیر را برای ما فراهم می‌کند که این امتیاز بزرگی در زندگی ماشینی امروز است.

-استفاده درست و ایمن از زودپزها کمک می‌کند تا به وسیله‌ای کاربردی تبدیل شود که با اندازه‌ها و انواع و ظرفیت‌های مختلف برای افراد در موقعیت‌های مختلف مناسب است. طعم خوب غذا و سرعت پخت بالا از دیگر جذابیت‌های این وسیله است.