چطور آلودگی برنج به آرسنیک را از بین ببریم؟

 آرسنیک یکی از عناصر شیمیایی است که در اثر برخی فعالیت های صنعتی بعنوان آلودگی وارد محیط و خاک می‌شود. از دیرباز از این ماده برای آفت کشی هم استفاده می شد. میزان این ماده در خاک مناطق صنعتی بالاست و محصولات زراعی از جمله برنجی که در این نوع اقلیم کشت شود ممکن است دارای آلودگی باشد. در مناطق شمالی کشور ما آلودگی زمین به آرسنیک کمتر است و بالطبع، میزان جذب آرسنیک در شالیزارها و در نهایت آرسنیک موجود در محصول این مناطق کمتر است. اما با توجه به قیمت پایینتر انواع برنج پاکستانی و هندی، این روزها بسیاری از ما از این نوع برنج که میزان آلودگی آن به آرسنیک بالاتر است استفاده می کنیم.

آرسنیک چیست و چه ارتباطی با برنج دارد؟

آرسنیک شبه‌فلزی است که برای گیاهان، حیوانات، میکروارگانیسم‎ها و انسان سمی است. بر پایه تحقیقات، آرسنیک می‌تواند از جمله منجر به سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی شود.

در برخی مناطق، آب‌های زیرزمینی به شدت آلوده به آرسنیک هستند. سازمان بهداشت جهانی حد مجاز آرسنیک در آب آشامیدنی را ۱۰ میکرو میلی‌گرم در هر لیتر عنوان کرده است. برنج گیاهی است که با توجه به نوع کشت و رشد، قابلیت جذب آرسنیک بالایی را دارد.

سایت آلمانی «ولت» با استناد به گزارشی از سال ۲۰۱۳ از یک سایت مربوط به پژوهش‌های پزشکی، در مورد میزان آرسنیک برنج در بازار‌های جهانی می‌نویسد: «هر کیلو برنج عرضه شده تقریبا ۲۰ تا ۹۰۰ میکروگرم آرسنیک دارد.»

 حمیرا دهقانی، مسئول بهبود تغذیه شبکه بهداشت و درمان دشتستان اظهار کرد: آلودگی برنج با فلزات سنگین یکی از موارد محتمل آلودگی‌های محیطی است که طی آن تحت شرایط خاصی از قبیل آلودگی آب، خاک و نزدیکی مزارع برنج به مراکز صنعتی و فاضلاب‌های مربوطه، عناصر سنگین به برنج منتقل شده و در آن تجمع پیدا می‌کنند.

او افزود: شایعترین موارد آلودگی برنج با آرسنیک، کادمیم، جیوه و سرب بوده که نقشی در رشد و حیات انسان نداشته و دریافت آن‌ها در مدت طولانی، با تجمع در ارگان‌ها (کبد، کلیه، خون و استخوان) و اختلال در عملکرد آن‌ها موجب مسمومیت و عوارضی از جمله سرطان زایی و ایجاد نقص مادرزادی در نوزادان می‌شود.

مسئول بهبود تغذیه شبکه بهداشت و درمان دشتستان تصریح کرد: از آنجایی که برنج دومین غذای اصلی در ایران بعد از گندم است، خیساندن آن به مدت ۳ ساعت و ۳ بار شستشو با آب فراوان برای از بین بردن آرسنیک توصیه شده است.

دهقانی بیان کرد: در برنج ۱۰ برابر غلات دیگر، آرسنیک تجمع یافته و شستن برنج در هنگام طبخ باعث کاهش آرسنیک به میزان ۵۰ درصد می‌شود. در برنج سفید، بیشتر فلزات سنگین از طریق آب سرد و در برنج قهوه ای، بیشتر از طریق آب گرم خارج می‌شود.

او ادامه داد: نحوه پخت برنج بر میزان آرسنیک باقیمانده در برنج پخته شده موثر بوده و در روش کته کردن برنج یا پخت با ماکروفر، آب در برنج باقی مانده و هیچ گونه آرسنیکی از آن خارج نمی‌شود، ولی در روش آبکشی مقداری از آرسنیک برنج خارج می‌شود.

مسئول بهبود تغذیه شبکه بهداشت و درمان دشتستان اضافه کرد: پختن برنج با حجم زیاد آب، روش دیگر پخت و بهترین روش برای کاهش میزان آرسنیک با کاهش حداقلی مواد مغذی برنج بوده و در این روش میزان ریز مغذی‌های برنج مثل ویتامین‌های گروه B از بین نرفته و ارزش غذایی برنج حفظ می‌شود.