زخم بستر چیست؟
فشار بر این قسمت ها می تواند مانع رسیدن خون به بافت مذکور شود. زمانی که تغییر حالت به اندازه کافی رخ ندهد، ذخیره خون در آن قسمت به شدت افت کرده و یک زخم شروع به شکل گیری می کند.
با توجه به میزان و شدت، زخم های بستر در سه مرحله مختلف قابل تقسیم بندی میباشند. در مرحله یک پوست سالم است ولی قرمز شده و وقتی با انگشت به آن فشار میاوریم سریع سفید نمیشود. پوست ممکن است دردناک، سفت، نرمتر از معمول، سردتر یا گرم تر از معمول شود.
در مرحله دو زخم بستر، لایه رویی پوست - اپیدرم - از بین میرود. یک زخم کمی فرو رفته به رنگ صورتی یا قرمز در محل تشکیل میشود و ممکن است در محل تاول تشکیل شود. زخمهای بستر درجه یک و دو با درمان مناسب میتوانند در عرض چند هفته بهبود یابند. درمان مراحل سوم و چهارم - که عارضه زخم حادتر و عمیق تر است - مشکل تر است.
چه کسانی ممکن است به زخم بستر مبتلا شوند؟
هر کسی که طولانی مدت در حالت نشسته یا خوابیده قرار گرفته باشد در خطر ابتلا به این نارسایی می باشد. اگر فردی دچار مشکل حرکتی باشد، از ویلچر استفاده کند و یا بیشتر زمان خود را در تخت سپری کند، احتمال ابتلا به زخم بستر شدت می یابد.
با این حال حتی افراد عادی نیز که به دلیل یک بیماری مجبور به ماندن در تخت برای طولانی مدت هستند، ممکن است در خطر ابتلا به آن قرار بگیرند. برخی از بیماریهای مزمن نظیر دیابت و تنگی سرخرگ ها به دلیل ضعف گردش خون می توانند پروسه درمان زخم بستر را با مشکل روبرو کنند.
این بیماری معمولا بر روی قسمت های استخوانی بدن که چربی زیادی نداشته باشند راحت تر شکل می گیرد. بیشترین میزان به وجود آمدن آن نیز بر روی پاها در قسمت پاشنه و قوزک گزارش شده است.
دیگر قسمت هایی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند شامل پایه ستون فقرات یا به اصطلاح استخوان دُم، تیغه های شانه، پشت و دو طرف زانو و پشت سر می باشد. اگر فکر می کنید در خطر ابتلا به این بیماری هستید، باید به جای تخت بیمارستان بر روی تشک های مخصوص پیشگیری و درمان، طول درمان خود را ادامه دهید.
برای کنترل زخم بستر چه کاری می توانیم بکنیم؟
بر روی زخم بستر نخوابید. با استفاده از یک بالش یا پدهای فوم دار فشار را از قسمت مربوطه بردارید. تشک مواج به انگلیسی: anti-bedsore mattress می تواند روی تخت یا صندلی چرخدار شما استفاده شود و فشار بر روی آن نقطه را کمتر یا آزاد کند.
زمانیکه به پهلو خوابیده اید سعی کنید فشار مستقیمی بر روی استخوان لگن خود وارد نیاورده و با استفاده از یک بالش سعی کنید فشار را بر روی طرفی دیگر وارد آورید. زمانی که بر روی تخت در حال استراحت هستید سعی کنید حداکثر هر 2 ساعت یک بار موقعیت خود را تغییر دهید.
به کمک یک تشک مواج می توانید این کار را به صورت اتوماتیک انجام داده و با خیال راحت به استراحت بپردازید. در نهایت چه وقت می توانیم بگوییم که زخم بستر ما در حال بهبودی است؟ بعد از چند هفته درمان مستمر با دیدن کوچک تر شدن زخم، کمتر شدن مایعات خروجی از آن و ایجاد پوست و بافت صورتی رنگِ جدید می توانیم امیدوار باشیم که روند بهبود و درمان در حال جوابگویی می باشد.
انواع تشک مواج
تشک مواج مناسب نقش مهمی در روند بهبودی بیمار خواهد داشت. خوب است بدانید که شرایط بیمار در تعیین نوع تشک بیمارستانی برای او تاثیر گذار است. تشک های مواج در دو دسته کلی تشک تخم مرغی که به آن ساده تخم مرغی یا زنبوری هم گفته می شود و تشک سلولی تولید می شوند.
به طور کل تشک های مواج سلول های بادی دارند که باعث می شود بدن بیمار دچار بی تحرکی روی تشک نشود؛ اما اینکه تفاوت انواع تشک های مواج چیست؟ کدام تشک مواج برای بیمار ما مناسب تر است؟ در این مطلب پاسخ داده شده است.
چهار عامل زیر در انتخاب نوع تشک مواج مناسب تاثیر گذار هستند:
- مدت زمانی که بیمار قرار است روی تشک بگذراند
- میزان بی حرکتی بیمار
- وجود و یا عدم وجود زخم بستر و نوع زخم بستر
- وزن بیمار
تشک مواج ساده یا تشک مواج تخم مرغی
سطح این تشک پستی وبلندی هایی شبیه به شانه تخم مرغی یا لانه زنبور دارد. از این رو به آن تشک لانه زنبوری هم گفته می شود. جریان هوا در سلول های تخم مرغی شکل باعث می شود وزن بیمار و فشار بدن به تشک جابه جا شود. ضد آب بودن و جلوگیری از تعریق از دیگر ویژگی های این مدل تشک مواج است.
تشک مواج تخم مرغی برای چه بیمارانی مناسب است؟
بیمارانی که مدت زمان بستری آن ها زیر یک سال است؛ و مجبور هستند این یک سال را روی تشک بگذارند باید از این مدل تشک استفاده کنند. اگر بیمار دچار زخم بستر نشده است و یا درجه زخم بستر او از نوع 1 یا 2 است؛ این تشک باز هم گزینه خوبی است؛ زیرا با انتقال و جابه جا کردن فشار در سطح تشک مانع از ایجاد زخم بستر می شود؛ و اگر بیمار دچار زخم بسترهای خفیف است کمک به بهبود آن ها می کند.
اگر وزن بیمار کمتر از 120 کیلو است این تشک مناسب خواهد بود اما درصورتی که وزن از این مقدار بالاتر است باید برای آسایش بیمار خود نوع دیگری از تشک های مواج را انتخاب بفرمایید.
تشک مواج سلولی
سلول های این تشک شبیه به استوانه های کنار هم است. در این تشک ها نیز جریان هوا کمک می کند تا وزن بیمار جابه جا شود؛ و فشار بین سطح بدن و تشک ثابت باقی نماند. جلوگیری از تعریق و رطوبت از دیگر ویژگی ها این تشک است. این تشک ها نسبت به نوع تشک مواج تخم مرغی ضخیم تر هستند.
تشک مواج سلولی برای چه بیمارانی مناسب است؟
- بیمارانی که مدت بستری آن ها طولانی است؛ و یا حتی مجبور هستند تمام عمر خود را روی تشک باشند باید از این نوع تشک مواج استفاده کنند.
- اگر بیمار دچار زخم بستر درجه 3 یا 4 است حتما تشک مواج سلولی نیاز دارد.
- اگر وزن بیمار بیشتر از 120 کیلو است فقط این تشک برای او مناسب خواهد بود.
چرا به تشک مواج تشک زخم بستر نیز می گویند؟
یکی از علت های اصلی استفاده از تشک مواج جلوگیری از زخم بستر و یا بهبود آن است. علت ایجاد زخم بستر در پوست و بافت های زیرپوستی فشار ممتد و طولانی مدت به یک ناحیه است. به همین دلیل است که به زخم بستر، زخم های فشاری (Pressure sore) هم گفته می شود.
زخم بستر اغلب در نقاطی ایجاد می شود که بافت عضلانی بین پوست و استخوان وجود ندارد. در این نواحی جریان گردش خون کاهش می یابد و مویرگ های تغذیه کننده پوست مسدود می شوند. زخم بستر فقط بیمارانی که در حالت افقی و یا به پهلو خوابیده اند را تهدید نمی کند. افرادی که مداوم روی ویلچر می نشینند هم دچار این زخم ها خواهند شد.