کابل خودنگهدار که جهت انتقال و توزیع نیرو در خطوط هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در واقع دسته‌ای از کابل‌های قدرت دارای روکش است که بر روی دکل‌ها و پایه‌های توزیع برق، توسط یک نگهدارنده نصب و نگه داشته می‌شود.
در واقع کابل خودنگهدار گونه‌ای از کابل برق است که در سیستم‌های انتقال و توزیع برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کابل‌ها ویژگی‌های منحصربفردی دارند که در ادامه به آن ها اشاره می‌کنیم.
استفاده از کابل خودنگهدار برای اولین بار به اواسط قرن بیستم میلادی و کشور فرانسه بر می‌گردد. با این وجود سابقه بکارگیری کابل‌های خودنگه دار در شبکه‌های برق ایران چندان طولانی نیست اما با توجه به مزایای متعدد، این کابل مورد استقبال قرار گرفته و جایگاه کاربری مناسبی یافته است. در واقع کابل های آلومینیوم هوایی خصوصیات بهتری نسبت به هادی‌های آنیل نشده مسی ارایه می‌دهند. همچنین با توجه به عایق‌دار بودن، امکان بروز اتصالی بین رشته‌ها و سرقت برق از بین می‌رود.
ویژگی‌های کابل خودنگهدار
کابل‌های خود نگهدار دارای هادی آلومینیومی و عایق پلی اتیلن شبکه‌ای یا کراس لینک هستند و برای نصب این کابل‌ها روی پایه‌ها باید از سیم نگهدارنده استفاده شود که نوع این سیم برای کابل فشار قوی از فولاد و برای کابل فشار ضعیف از آلیاژ آلومینیوم است. در کابل خود نگهدار فشار ضعیف از سیم نگهدارنده بعنوان سیم نول نیز استفاده می‌گردد. در کابل‌های خود نگهدار یا کابل های آلومینیوم هوایی در واقع شش رشته هادی فاز که از جنس آلومینیوم سخت هستند، به صورت فشرده به یکدیگر تابیده شده‌اند. این کابل‌ها از نوع کابل آلومینیوم نیمه افشان به شمار می‌آیند.
بهتر است بدانید که کابل خودنگهدار فشارضعیف در انواع زیر به بازار عرضه می‌شود:
- کابل خودنگهدار تک فاز
- کابل خودنگهدار سه فاز
کابل‌های خودنگهدار در سطح مقطع‌های گوناگونی به بازار عرضه می‌شوند که در ادامه به برخی از پرکاربردترین‌های آن اشاره خواهیم کرد:
۱. کابل خودنگهدار دو رشته: این کابل از یک رشته فاز و یک رشته نول نگهدارنده تشکیل شده است.
۲. کابل خودنگهدار سه رشته: این کابل یک رشته فاز، یک رشته نول نگهدارنده و یک رشته روشنایی معابر دارد. کابل خودنگهدار روشنایی معابر اغلب از این نوع کابل‌ها هستند.
۳. کابل خودنگهدار ۵ رشته: این کابل‌ها از سه رشته فاز، یک رشته روشنایی و یک رشته نول نگهدارنده ساخته شده‌اند.
۴. کابل خودنگهدار ۶ رشته: این کابل از سه رشته فاز، یک رشته روشنایی، یک رشته نول و یک رشته نگهدارنده تشکیل شده است.
چرا از کابل‌های خودنگهدار استفاده می‌شود؟
این نوع کابل‌ها برای خطوط بدون سیم زمینی مناسب هستند. همچنین از آنها برای مناطقی که ممکن است با صاعقه روبرو شوند، استفاده می‌شود. اگر نتوانید سیم فاز یا سیم زمین را تعویض کنید و یا از نظر اقتصادی برایتان هزینه زیادی را در بر داشته باشد، کابل خودنگهدار بهترین گزینه است.
در شهرهای بزرگ که بافت شهری فرسوده در آنها زیاد است و یا قسمتی از شهر خیابان‌های کم عرض و غیراستاندارد دارد، بهترین راه برای جلوگیری از بروز خطرات ناشی از برق گرفتگی یا آتش‌سوزی کابل‌های برق شهری، استفاده از کابل‌های خودنگهدار است.
همچنین در صورت نبود تجهیزات و تردد ماشین‌آلات در مناطق کوهستانی و دور از دسترس، از کابل‌های خودنگهدار استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از کابل‌های خود نگهدار
- کاهش میزان انشعابات غیرمجاز
- زیبایی مبلمان شهری
- افزایش ایمنی، کابل های خود نگه دار نسبت به خطوط انتقال مرسوم ایمن‌تر هستند.
- کاهش تخلیه‌های جزئی
- امکان نصب کابل‌های خود نگه دار فشار ضعیف بر روی تیرهای خطوط انتقال ۲۰ کیلو ولت
- هزینه‌های پایین نصب و نگه داری
- ایمنی در برابر اتصال کوتاه، به دلیل وجود عایق خطر بسیاری از برق گرفتگی‌های تصادفی را کاهش می‌دهد.
- نصب آسان به دلیل عدم نیاز به مقره
- امکان بکارگیری در مناطق تنگ و باریک
- امکان انجام سرویس بر روی خط گرم
- امکان استفاده از تیرهای خطوط انتقال کوتاه‌تر، به دلیل عایق‌دار بودن کابل
- امکان نصب خطوط جدید روی تیرهای برق و افزایش ظرفیت خط
- ارتعاشات کمتر نسبت به سیم‌های لخت با توجه به ساختار خود میراکنندگی کابل
- مقاومت زیاد در مقابل خوردگی و پارگی
- امکان نصب فیبر نوری و خطوط تلفن بر روی یک پایه مشترک
- کاهش تلفات
- کاهش هزینه‌های جانبی خطوط انتقال از قبیل شاخه‌زنی درختان
- راکتانس کمتر کابل های خود نگه دار نسبت به خطوط سیمی هوایی (حدود ۱/۴)
- مفصل زدن آسان، با توجه به اینکه فقط یک هادی نیاز به مفصل کششی دارد.
- آتش‌سوزی ناشی از اتصال کوتاه بسیار کم رخ می‌دهد.
- هزینه اجرای خطوط انتقال از طریق کابل خودنگهدار ۱۰ الی ۶۰ درصد کمتر از خطوط هوایی لخت است.
- احتمال اضافه ولتاژ ناشی از رعد و برق پایین است.
معایب استفاده از کابل خودنگه دار
- مقاومت الکتریکی هادی آلومینیومی از مسی بیشتر و رسانایی آن کمتر است.
- ترمیم کابل‌های خودنگهدار بسیار زمان بر و سخت است، به همین دلیل تجهیزات بسیار خاصی جهت ترمیم نیاز است.
- عایق کابل های خودنگهدار ممکن است به دلیل این که به طور مستقیم در معرض نور قرار می گیرند، پس از مدتی دچار قطعی شوند.
- ادغام و اتصال سیم مسی و کابل خودنگهدار در کنار هم ممکن است خطرآفرین باشد.
امتیاز شما به این مطلب چنده؟