با توجه به این که روز به روز بر جمعیت شهرها افزوده می شود، خانه های آپارتمانی در حال گسترش هستند. بسیاری از افرادی که در آپارتمان زندگی می کنند علاقه به پرورش گل و گیاه دارند؛ اما زندگی شهری و خانه های جدید ممکن است آن ها را از علاقه شان دور کند. البته ممکن است بخواهید در مکان هایی دیگر مانند دفتر کار، فروشگاه خود و... گیاهانی را پرورش دهید.
لامپ رشد گیاه چیست؟
اگر بخواهیم تعریفی ساده از لامپ رشد گیاه که به عنوان Grow Light یا Plant Light نیز شناخته می شود، می توان این تعریف را ارائه داد. لامپ رشد گیاه یک منبع نور مصنوعی است که عموما با استفاده از تجهیزات الکتریکی برای انتشار نور مناسب و مورد نیاز فتوسنتز (photosynthesis) طراحی می شود. از چراغ رشد زمانی استفاده می شود که یک محیط نور طبیعی برای رشد گیاهان را ندارد و یا آن منبع نور برای پرورش یافتن کفایت نمی کند.
به عنوان مثال، در زمستان طول روز کوتاه است و گیاهان زیادی وجود دارند که نیاز به دریافت نور بیشتری به طور روزانه دارند. برای پرورش این گیاهان می توان از چراغ رشد استفاده کرد تا میزان زمان دریافت نور افزایش پیدا کند. اگر گیاهان نور کافی دریافت نکنند، خوب رشد نمی کنند و یا تغییر رنگ می دهند و تعداد برگ های آن ها کم می شود. همین عوامل به تدریج موجب از بین رفتن گیاه می شود.
فتوسنتز چیست؟
تمامی گیاهان برای تامین انرژی نیاز به فتوسنتز دارند. گیاهان برای فتوسنتز کردن، به نور نیاز دارند. فتوسنتز فرآیندی است که گیاه از طریق آن غذای خود را تهیه می کند. گیاه، دی اکسید کربن را از طریق روزنه های کوچکی که در برگها، شاخه ها، ساقه ها، گل ها و ریشه هایش دارد، جذب می کند. آب را از خاک و با ریشه هایش می گیرد و سپس نور خورشید را برای انجام فتوسنتز جذب می کند.
نور باعث شروع یک واکنش شیمیایی در گیاه می شود و دی اکسید کربن و مولکول های آب را می شکند و با چیدن دوباره آنها کنار هم، قند(گلوکز) و گاز اکسیژن تولید می کند. سپس شکر توسط کلروپلاست که بیشترین فراوانی در سلولهای برگهای سبز گیاه را دارد، تجزیه شده و باعث رشد و ترمیم گیاه می شود. گاز اکسیژن توسط گیاه از همان سوراخ های کوچکی که دی اکسید کربن را جذب کرده اند به جو باز می گردند.
گیاهان از نظر میزان نوری که برای رشد نیاز دارند، بسیار متفاوت هستند. در خانه های کم نور و یا در فصل زمستان تامین نور مناسب برای گیاه دشوار است. بهترین راه برای تامین نور لازم برای گیاه استفاده از لامپ های رشد گیاه است.
لامپ رشد گیاه از چه چیزی ساخته می شود؟
لامپ رشد گیاه برای اینکه دارای تاثیر مفیدی باشد، از طیف های فول اسپکتروم استفاده می کند که به همین دلیل به آنها ال ای دی فول اسپکتروم نیز گفته می شود. همه نوری برای گیاهان مناسب نیست، یعنی گیاهان آن طیفی از نور را که به آن نیاز دارند و باید جذب کنند، می گیرند. چهار رنگ از نور ها که برای گیاهان عموما مهمتر است، نور سبز، قرمز، آبی و زرد می باشد.
نور زرد و سبز کمتر برای گیاهان اهمیت دارند و جذب نمی شوند بلکه از سطح گیاهان بازتاب می شوند. برای همین است که اکثر قسمت ها گیاهان به رنگ سبز در می آیند چرا که گیاهان رنگ سبز را از خود بازتاب می دهند.
مهمترین طیف رنگی برای گیاهان قرمز و آبی است که شاید نمی دانستید. برای همین علت است که در ال ای دی های لامپ رشد گیاه از نسبت متعادلی از نور قرمز و آبی استفاده می گردد. نور آبی بیشتر برای تحریک رشد شاخه و برگ گیاهان جذب گیاه می شود و نور قرمز نیز بیشتر برای تحریک گلدهی مورد استفاده قرار می گیرد.
لامپ رشد گیاه چه تفاوتی با لامپ معمولی دارد؟
لامپ های معمولی (مانند لامپ های ال ای دی و رشته ای) که برای روشنایی استفاده می شوند عمدتاً شامل طیف نور زرد یا سفید می شوند. اما لامپ رشد گیاه بیشتر از طیف نورهای قرمز و آبی که برای رشد گیاه ضروری هستند تشکیل می شود. در یک لامپ رشد گیاه برای جلوگیری از تقسیم سلولی از طیف امواج مادون قرمز (IR) و برای رشد سریع تر از طیف امواج فرابنفش (UV) استفاده می شود. به طور کلی می توان گفت که لامپ های ال ای دی و یا فلورسنت رشد گیاه، نور فول اسپکتروم که طیف کاملی از طیف نور موثر برای فتوسنتز در گیاهان است را می تابانند.
نور خورشید شامل طیف کاملی از نور است از تمام رنگ های رنگین کمان است: قرمز، زرد تا آبی و بنفش. از سوی دیگر این نکته را در مورد پرورش گیاهان در خانه باید در نظر گرفت که مانند گیاهانی که در فضای باز و در زیر نور آفتاب رشد می کنند، گیاهان داخلی نیز با لامپ های تمام طیف یا فول اسپکتروم بهترین رشد را دارند.
انواع چراغ رشد گیاه
1 - لامپ رشد گیاه
ظاهر این لامپ ها به لامپ های معمولی بسیار شبیه است، اما رنگ نوری که می تابانند به بنفش بسیار نزدیک است. یک لامپ رشد گیاه را اگر در ارتفاع 75 سانتی متر از گیاهان قرار دهید، برای یک فضای مربعی شکل با ابعاد 75 در 75 سانتی متر کافی هستند. در واقع یک مکعب را باید در نظر بگیرید که لامپ در وسط وجه بالایی آن قرار می گیرد. لامپ های رشد گیاه معمولاً توان 5، 7 یا 12 وات هستند. یک لامپ 7 وات برای پرورش 3 گیاه کوچک کافی است.
لامپ رشد گیاه سرپیچی
لامپ سرپیچی پایه (e7) به تمام سر پیچ های معمولی آباژور - چراغ مطالعه - لوستر - چراغ های دیواری و هر جایی که بتوان لامپ های معمولی نصب کرد کاربرد دارد. لامپ های رشد گیاه سرپیچی در دو مدل هالوژنی و سر پیچی عرضه می شوند. پایه های پیچی همان سر پبچ های معمولی هستند که در چراغ مطالعه و لوستر استفاده می شوند.
اما سرپیچ های هالوژنی یا همان سوزنی بیشتر در زیر سقف ها به عنوان نور مخفی و همینطور زیر طبقات شلف ها و زیر کابینت های اشپزخانه کاربرد دارند.
لامپ رشد گیاه با پایه کلیپسی
لامپ رشد با پایه کلیپسی یکی از راحت ترین مدلها برای استفاده شما می باشند در ادامه دلیل انرا به شما خواهیم گفت. یکی از مشکلاتی همیشه با لامپ رشد گیاه سرپیجی داریم این است که جای مناسب برای استفاده از ان را نداریم. برای حل این مشکل می توانیم از این پایه ها استفاده کنیم.
چون لامپ های سرپیچی باید حتما به سرپیچ متصل بشوند و به تنهایی قابل استفاده نیستند. معمولا چراغ های مطالعه و یا آباژور و .. برای استفاده از لامپ های تک کاربرد دارند. اما یکی از پرکاربردترین نوع پایه ها . پایه کلیپسی یا پیچی منعطف با سرپیچ هالوژنی یا معمولی می باشد. این پایه ها با بدنه فلزی و پلاستیکی عرضه می شوند و طول قسمت منعطف خرطومی انها 40 سانتی متر می باشد.
مزیت استفاده از لامپ رشد گیاه با پایه کلیپسی چیست؟
یکی از بزرگترین مزیت های استفاده از این مدل لامپ ها این است که می توانیم به هر سطحی انها را متصل کنیم . سطوحی مانند میز - صندلی - کمد - طبقه و … که این امکان را به ما می دهد که براحتی گلدان گیاه و لامپ رشد خود را درفاصله مناسب از هم تنظیم و نصب کنیم.
2 - وال واشر رشد گیاه
وال واشر رشد گیاه از پرکاربرد ترین مدلها هست که بخاطر طراحی در اندازه های مختلف و همین طور پوشش سطحی بیشتر میان خریداران بسیار محبوب است و بیشتر برای زیر قفسه ها و استند ها کاربرد دارند.
اگر گیاهان را به صورت خطی کنار هم قرار دادید و تعدادشان زیاد است، بهترین راه برای تامین نورشان استفاده از وال واشرهای فول اسپکتروم است. به صورت کلی یک چراغ رشد گیاه با توان 7 وات برای پرورش 3 الی 4 گلدان کوچک مناسب است. بنابراین یک وال واشر 12 وات برای تامین نور تا 8 گلدان کافی است.
3 - پروژکتور رشد گیاه
معمولا برای پوشش فضای بیشتر و همینطور پرتاب نور ببشتر پروژکتور ها گزینه مناسبی می باشند. اگر به دنبال راه اندازی یک گلخانه کوچک هستید و یا تعداد گیاهان منزلتان بسیار زیاد است، توصیه می شود به جای استفاده از تعداد زیادی لامپ یک پروژکتور رشد گیاه نصب کنید.
انواع پروژکتور رشد گیاه عرضه شده در بازار توان های مختلفی دارند که با توجه به مساحت و تعداد گیاهان باید خریداری شوند.
4 - ریسه رشد گیاه
ممکن است تا الان با اسم چنین محصولی را حتی نشنیده باشید اما ریسه رشد برای شرایطی که با کمبود فضا روبرو هستید، یک راه حل عالی است. البته این ریسه ها به صورت سفارشی ساخته می شوند و توان زیادی ندارند، ولی فضای کمی را اشغال می کنند.
مراحل پرورش گیاه با چراغ رشد گیاه
- یک لامپ رشد گیاه و یا چراغ رشد گیاه مناسب از فروشگاه های معتبر تهیه کنید.
- سعی کنید چراغی که می خرید تمام رنگ هایی که در نور طبیعی خورشید وجود دارد را داشته باشد. فتوسنتز برای تنظیم رشد رویشی نیاز به نور قرمز و آبی دارد.
- نور رشد گیاه را با توجه به دستورالعمل تنظیم کنید. چراغ های رشد را در یک جای محکم دقیقا در راستای گیاهان قرار دهید. دستورالعمل نصب چراغ های رشدی که خریداری می کنید در جعبه ها یا بسته بندی های آن ها موجود است.
- اطمینان حاصل کنید شدت و قدرت نور به اندازه کافی باشد. گیاهان و سبزیجات زمانی که خارج از خانه کاشته می شوند در نور مستقیم خورشید قرار می گیرند، بنابراین با استفاده از لامپ رشد گیاه یک محیط مشابه با خارج از خانه برای گیاهان فراهم کنید. چراغ های رشد را هر روز ۶ تا ۱۰ ساعت خاموش کنید. گیاهان و سبزجات برای بلوغ و تولید به یک دوره ای تاریکی نیاز دارند.
- لامپ هایی که نانومتر مخصوص رشد کیاه دارند، نوری شبیه نور خورشید را فراهم می کنند. این چراغ ها همچنین برای شروع رشد نهال های جوان و قوی شدن آن ها بسیار عالی هستند و نور مستقیم را برای گیاهان شما فراهم می کنند.
- از لامپ های توان بالا برای افزایش انرژی و شدت نور استفاده کنید. این لامپ ها توسط تولیدکنندگان تجاری استفاده می شوند و نسبت به چراغ های دیگر دو برابر نور تولید می کنند. این لامپ ها همچنین گران تر هستند.
- هر هفته گیاهان و سبزیجات خود را زیر چراغ رشد بچرخانید. نور در مرکز لامپ شدیدتر است پس چرخاندن گیاهان کمک می کند که آن ها به طور مساوی رشد کنند.
- چراغ های رشد را هر ۴ تا ۶ هفته یک بار بررسی کنید.
- گرد و غبار اطراف لامپ ها را تمیز کنید. لامپ های کثیف اجازه نمی دهند نور به خوبی به گیاه برسد.
- ال ای دی هایی که رنگ آن ها تیره می شود را با ال ای دی جدید جایگزین کنید زیرا دیگر قابل استفاده نیستند. این موضوع به این معناست که لامپ دیگر به اندازه کافی نور تولید نمی کند.
- سبزیجات و گیاهان خود را زمانی که آماده خوردن بودند برداشت کنید.
- گیاهان و نهال های جوان را زمانی که شرایط مناسب بود به خارج از خانه منتقل کنید. اگر گیاهانی که در زیر چراغ رشد قرار داده اید از بذر کاشته اید، تا زمانی که برگ تشکیل نداده اند آن ها را به خارج از خانه منتقل نکنید.
آیا نور خورشید بهتر از نور لامپ رشد گیاه است؟
بدون نور کافی هیچ گیاهی رشد نمی کند و معمولاً گیاهان از نور خورشید برای رشد استفاده می کنند. تا چند سال گذشته، پرورش گیاه در نبود نور خورشید غیرممکن بود و اگر نمی توانستیم نور کافی برای آن ها تأمین کنیم، باید قید رشد گیاه هم می زدیم. اما در چند سال اخیر و با ساخت لامپ های مخصوص رشد گیاه، این مشکل حل شده است.
نور در طیف رنگ های مختلفی وجود دارد و گیاهان برای رشد بیشتر به نور قرمز و آبی نیاز دارند. همانطور که در قسمت های بالاتر اشاره شد، نور قرمز باعث می شود تا گیاه گل و میوه بدهد و نور آبی باعث رشد برگ های آن می شود.
نور خورشید طیف کامل نور مورد نیاز که به فول اسپکتروم معروف است، تامین می کند. بیشتر لامپ های رشد تا چند سال پیش نور زرد و سبز یا نور قرمز و آبی تولید می کردند. امروزه اما بیشتر لامپ هایی که ساخته می شوند، فول اسپکتروم هستند و طیف کامل نور مورد نیاز گیاه را فراهم می کنند.
لامپ های فول اسپکتروم تمامی نیاز گیاهان را پوشش می دهند، البته به اندازه نور خورشید قوی نیستند. یک گیاه اگر تقریباً 13 ساعت زیر نور رشد باشد، انرژی معادل 6 ساعت تابش نور خورشید را دریافت می کند. مزیت دیگر نور خورشید، رایگان بودن آن است. در صورتی که چراغ رشد را باید خریداری کنید و از طرف دیگر باید هزینه برق آن ها را پرداخت کنید؛ البته بیشتر لامپ هایی که برای رشد گیاه استفاده می شوند، بر اساس فناوری اس ام دی است، عمر بالایی دارند و برق کمی مصرف می کنند.
شدت نور لامپ های رشد گیاه
شدت نوری که گیاه دریافت می کند با توجه به روشنایی لامپ و نزدیک بودن گیاه به منبع نور تعیین می شود. گیاهان در نیاز به شدت نور متفاوت هستند. به طور معمول، آن دسته از گیاهانی که در مناطق گرمسیری هستند، به اندازه گیاهانی که در آب وهوای خشک و آفتابی تکامل یافته اند، به نور نیاز ندارند
برخی از گیاهان آپارتمانی گل دار، مانند بنفشه و بگونیا، از فاصله 25 تا 30 سانتی متر از منبع نور باید بهره مند شوند. گیاهانی مانند پیچک را می توان با فاصله 90 سانتی متری از منبع نور قرارداد. اما بسیاری از گیاهان گل دار، مانند ارکیده، گل های باغچه و مرکبات … برای گلدهی و تولید میوه به شدت نور بیشتری نیاز دارند. بنابراین سعی کنید فاصله ی نور تا گیاه، حداقل تا فاصله 80 سانتی متر تا تاج گل باشد.
آیا چراغ های رشد گیاه باید همیشه روشن باشند؟
پاسخ به این سوال نه قطعی است. گیاهان در چرخه رشد خود همان قدر که به نور نیاز دارند، به تاریکی هم نیاز دارند تا بتوانند استراحت کنند و مواد مغذی را به اندام های خود انتقال دهند. مدت زمانی که هر گیاه به نور نیاز دارد، بستگی به نوع گیاه دارد. به طور متوسط هر گیاه، 12 ساعت باید زیر نور لامپ رشد گیاه باشد.
لامپ رشد گیاه برق زیادی مصرف می کند؟
مصرف لامپ رشد گیاه مانند لامپ معمولی است، یعنی هر چقدر توان آن است، برق مصرف می کند. یک لامپ رشد گیاه 10 وات، معادل یک لامپ 10 وات معمولی برق مصرف می کند. لامپ های رشد گیاه جدید مبتنی بر فناوری ال ای دی ساخته می شوند و برق بسیار کمی مصرف می کنند و طول عمر بالایی دارند.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی چراغ رشد پرداختیم. این چراغ ها انواع مختلفی دارند و برای گیاهانی استفاده می شوند که در فضای بسته قرار دارند. از این چراغ ها می توان برای پرورش گیاهان مختلف در خانه، دفتر کار، گلخانه و... استفاده کرد. با انتخاب نور مناسب و کافی میتوانید گیاهی سالم و سرزنده داشته باشید. در صورتی که گیاهان شما شرایط نور طبیعی خورشید را ندارند، با استفاده از چراغ های رشد LED می توانید گیاهانی که هیچ کمبود نوری نخواهند داشت حتی سالم تر و با رشد بیشتری نسبت به نور خورشید، پرورش دهید.