سه تار از سازهای اصیل ایرانی است که صدایی بسیار دلنشین و زیبا دارد. برای خرید ساز سه تار باید به نکاتی توجه کنید و بر اساس آن ساز مناسبی انتخاب کنید. بسته به اینکه در کدام مرحله از نوازندگی این ساز قرار دارید، باید از ساز مناسب برای همان استفاده کنید.
در ادامه این پست قصد داریم به بررسی و راهنمای خرید سه تار پرداخته و بهترین ساز را از مارک‌ها و مهرهای مختلف مورد بررسی قرار دهیم.
با خصوصیات ساز سه تار بیشتر آشنا شوید:
*حجم کم صوت، لطافت، ظرافت، نفوذ و دلنشینی از خصوصیات سه تار است، اندازه‌اش کوچک و وزنش کم است، ارتباط بین ساز و نوازنده، در برقراری رابطه دو طرفه این دو تاثیر گذار است.
*حجم کم صدای سه تار باعث می‌گردد که از این ساز کمتر در کنسرت‌ها استفاده نمایند، صدا و نوای آن خالص و نافذ است و در حین نواختن کمتر دستخوش تغییر کوک میشود، سه تار از سازهایی است که با ناخن نواخته میشود، صدا و آوای ناشی از آن بی نهایت ظریف و گوش‌نواز است.
*افرادی که ناخن انگشتشان شکسته و قادر نیستند از آن استفاده کنند، می‌توانند از مضراب‌هایی که از جنس فلز یا شاخ برای این منظور تولید شده‌اند، بهره بگیرند.
*سه تار عمدتا از چوب گردو و توت تهیه و تولید میشود، جنس این چوب‌ها در حالات متفاوت آب و هوایی و جوی، پاسخگوی رزونانسی سه تار است.
راهنمای خرید سه تار خوب:
پیش از هرچیزی در هنگام خرید سه تار باید بدانید که این ساز بسته به درجه مهارتی که دارید به سه بخش تقسیم میشود. یعنی کلیدی ترین نکته در هنگام خرید ساز سه تار این است که ببینید در چه سطحی از نوازندگی قرار دارید و ساز را بر اساس آن انتخاب کنید.
سازها سه تار مشتقی: این نوع سه تار برای افراد مبتدی و تازه کار مناسب هستند که به تازگی شروع به یادگیری سه تار می‌کنند.
ساز سه تار معمولی: این نوع سه تار هم برای نوازندگان عادی و تمرین کردن مناسب هستند.
سه تار حرفه‌ای: این نوع ساز هم برای کارهای حرفه‌ای و افراد حرفه ای مناسب هستند. از این نوع سه تار برای ارای کنسرت یا ضبط استودیویی استفاده میشود که دارای کیفیت بسیار بالا از نظر ظاهر و صدای ساز است.
حالا شما جزو کدام دسته هستید؟
معرفی اجزا ساز سه تار:
شاید شما که هم اکنون در حال مطالعه این راهنمای خرید سه تار هستید جزو نوازندگان حرفه‌ای یا مبتدی باشید؛ اما در هر صورت باید برای خرید با اجزای مختلف آشنایی داشته باشید که گزینه مناسب را انتخاب کنید. ساز سه تار از چندین بخش مختلف تشکیل شده است که شامل موارد زیر هستند.
کاسه:
کاسه سه تار جزو اجزای اصلی این ساز است که شکل گلابی دارد و تقریباً از نظر ظاهری با سازهای عود یا تنبور هماهنگ است؛ با این تفاوت که نسبت به آنها ابعاد کوچکتری دارد. طول کلی کاسه می‌تواند بین 26 تا 30 سانتیمتر متغیر باشد. بسته به این میزان طول عرض آن نیز بین 12 تا 16 سانتیمتر و عمقی در حدود 13 سانتیمتر دارد.
کاسه سه تار درواقع جعبه صوتی این ساز است و یکی از عوامل تاثیرگذار در صدای ساز انتخاب جنس مناسب چوب است. کاسه سه تار نیز می‌تواند از چوب درخت‌های مختلفی همچون توت، آزاد، افرا و گردو باشد که در بیشتر سازها چوب توت بهترین و مقاومترین گزینه است.
کاسه سه تار می‌تواند در دو حالت ساخته شده باشد؛ یا کاسه از به هم چسبیدن قطعات تشکیل شده که به آن کاسه ترکه‌ای گفته میشود و یا اینکه ساختار یک پارچه دارد. کاسه‌های ترکه‌ای گزینه مناسب‌تری هستند. چرا که در نوع یکپارچه ممکن است بعد از مدتی کاسه ترک بردارد.
سیم گیر:
سیم گیر سه تار وظیفه نگهداری از سیم‌ها را برعهده دارد. این قطعه که از جنس چوب است در بخش انتهایی ساز قرار داشته و دارای شیارهایی است که سیم‌ها از درون آن رد شده و در جای خود ثابت می‌مانند. جنس سیمگیر می‌تواند چوبی بوده و از درخت‌هایی همچون شمشاد یا فوفل در ساخت آن استفاده شده باشد یا اینکه استخوانی بوده و از شاخ قوچ و حیوانات ساخته شده باشد. بیشتر سیم‌گیرها به رنگ سفید هستند.
خرک:
خرک سه تار قطعه‌ای متحرک از جنس چوب است که روی صفحه سه تار قرار می‌گیرد. سیم‌ها پس از عبور از سیم گیر از روی خرک رد شده و تا دسته ادامه دارند. خرک می‌تواند بین 5 تا 6 سانتیمتر باشد و ارتفاع آن نیز کمتر از یک سانتیمتر است که با شیطانک‌ها هماهنگ شده است.
مضراب سه تار:
نواختن سه تار با استفاده از ناخن صدایی ظریف و متحیرکننده دارد. اما کسانی که نمی‌توانند ناخن سبابه خود را بلند کنند یا اینکه ناخن شکننده دارند باید از مضراب استفاده کنند.
مضراب سه تار را می‌توان مانند یک انشگتر در بند اول انگشت سبابه خود قرار داده و شروع به نواختن کنید. جنس مضراب سه تار می‌تواند از فلز یا شاخ حیوانات باشد.
اجزای کاسه تا دسته:
تا اینجا اجزاری اصلی سه تار را بررسی کردیم، اما سایر اجزا روی دسته قرار دارند که در امتداد آن قرار دارند.
*صفحه: شامل یک چوب نازک معمولاً از جنس توت است که روی کاسه قرار می‌گیرد. صفحه دارای سوراخ‌هایی است که صدای ساز از درون آنها خارج میشود. خرک نیز روی صفحه قرار گرفته و سیم‌ها از روی آن رد می‌شوند.
*دسته: شامل یک چوب بلند است که بخشی از آن به کاسه متصل و بخش دیگر به سردسته متصل است. دسته دارای شیارهایی است که پرده‌های ساز که معمولا از جنس روده حیوانات است روی آن بسته شده است. جنس آن نیز از گردو، آبنوس و افرا است.
*سردسته: قسمتی از دسته است که گوشی‌های ساز برای تنظیم و کوک ساز روی آن قرار دارند.
*شیطانک: از جنس استخوان، پلاستیک و چوب ساخته میشود که همانند خرک سیم‌ها را از روی آن عبور می‌دهند.
بررسی مشخصات ظاهری:
منظور از مشخصات ظاهری این است که کیفیت ساز را بررسی کنید و ببینید که ضایعاتی مثل چوب اضافی، چسب و اتصالاتی که بین بخش‌های مختلف وجود دارد، روی زیبایی و ساختار ساز تاثیر نگذاشته باشد.
این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که ساز سه تار نیز مانند سنتور و سایر سازهای چوبی بوده و در صورتی که در محیط خشک و مرطوب قرار گیرد تغییرات دمایی موجب میشود تا کوک ساز به هم ریخته و صدای زیبایی نداشته باشد. اینطور مجبور خواهید بود در هربار ساز زدن آن را کوک کنید.
موضوع دیگر به حالت ارگونومیک ساز برمی‌گردد که اولاً وزن سبک و مناسبی داشته باشد و ثانیاً نقطه اتصال دسته و کاسه طوری باشد که تناسب وزنی داشته باشند.
جنس چوب روی وزن کلی ساز تاثیر زیادی دارد. کاسه ساز همیشه از جنس چوب توت بوده و معمولاً دسته را از چوب گردو درست می‌کنند. در انتخاب چوب یک نکته بسیار کلیدی وجود دارد و آن این است که چوب باید حسابی مانده باشد تا حالت پوسیدگی و خشکی را داشته باشد. برخی سازندگان چوب تازه را جوشانده و سپس آن را در خاک یا پهن دفن می‌کنند تا شیره آن گرفته شود و حالت پوسیدگی به‌خود بگیرید که چنین سازهایی بی کیفیت هستند. چوب دارای رطوبت در اثر کشش سیم‌های می‌تواند تاب بردارد و برای همین است که باید چوب کاملاً خشک شده باشد.
نکات مهم هنگام انتخاب و خرید سه تار:
*دسته ساز سنگین و ضخیم نباشد، زیرا بعد از مدتی بر اثر فشار سیم، خم میشود یا اصطلاحاً تاب برمی‌دارد.
*دسته ساز با دست و انگشتان هماهنگ باشد، ساز با دسته باریک برای افرادی که انگشت‌های بلند یا تپل دارند، مناسب نیست.
*دسته ساز تاب نداشته باشد، یعنی نباید فاصله سیم اول و آخر در هیچ نقطه‌ای با دسته تغییر کند.
*بافت چوب صفحه و کاسه باید مشخص و بین اتصالات آن روزنه‌ای ایجاد نشده باشد تا صفحه صدادهی مناسبی داشته باشد.
*رنگ پوشش روی ساز خیلی ضخیم نباشد، این ضخامت خفگی صدای ساز را به همراه دارد.
*برای جلای ساز از لاک و الکل استفاده کنید.
*زمان خرید سه‌تار اواسط فروردین تا اواخر مرداد است، در این بازه زمانی شرایط جوی کمترین تغییرات را در چوب ایجاد می‌کند.
شرایط نگهداری سه‌تار:
*در محیط مرطوب قرار نگیرد.
*در معرض تابش نور خورشید و مجاورت حرارت نگهداری نشود.
*در جعبه یا کاور قرار داده شود.
*با دست کثیف و چرب از آن استفاده نشود.
*به‌صورت آویزان نگهداری شود.
*هر چند وقت یک‌بار از آن استفاده کنید تا اصطلاحاً صدای آن نخوابد.
بهترین سه تار برای شروع نوازندگی کدام است؟
حالا که با نکات خرید سه تار آشنا شده و دانستید که باید در هنگام خرید به چه مواردی دقت کنید، در ادامه به بررسی 8 مدل از بهترین سه تار ایرانی از سازندگان مختلف پرداخته و به شما در خرید و انتخاب آنها کمک می‌کنیم.
سه تار مفاخری مدل یک مهر
سه تار مفاخری از شناخته شده ترین سه تارهای ایران است. کمتر کسی است که با سه تار آشنایی داشته باشد ولی اسم استاد مفاخری را نشنیده باشد. کیفیت ساخت، صدادهی مطلوب و حفظ کیفیت در شرایط محیطی مختلف باعث شده این ساز یکی از شناخته شده ترین سه تار ها باشد. اندازه کاسه این ساز متوسط است و بالانس صدایی حفظ شده و خفگی صدا یا زنگ اضافه در این ساز شنیده نمی‌شود.
صدای ساز بسیار پر حجم است که دلیل آن جنس صفحه ساز است که از چوب توت استفاده شده است. استفاده از چوب گردو در دسته ساز نقش مهمی در حفظ تراز دسته و در اصلاح نتابیدن دسته ساز دارد. تابیدن دسته ساز یکی از مشکلاتیست که در سه تار ایجاد شده اما استفاده از چوب گردو حفظ تراز دسته ساز را تضمین می کند. خرک این ساز از شمشاد بوده و بصورت دقیق تراش خورده است.
این چوب به خوبی صدا را از سیم‌ها به صفحه ساز انتقال می‌دهد. جنس پرده‌های ساز نیز از مواد طبیعی استفاده شده است. نقطه ضعف این پرده‌ها مقاومت پایین آنها در مقابل آب خوردگی است. البته با نگه داری مناسب این ساز مشکلی در استفاده از آن پدید نمی‌آید. جنس شیطانک ساز از استخوان بوده و در حفظ کیفیت و صدادهی ساز موثر است.
جنس کاسه چوب توت
جنس دسته چوب گردو
جنس صفحه رویی چوب توت
جنس پرده روده حیوانات
جنس شیطانک استخوان
جنس سیم گیر شمشاد
سه تار آوا کد 002
نوای سازهای ایرانی بسیار دلنشین بوده و در این بین سه تار، سازی بسیار ویژه است. این ساز در مقایسه با دیگرسازها صدای کمتری دارد اما اگر طراحی و ساخت آن به خوبی انجام شود می‌تواند صدای بیشتری به هنگام نواختن ساز داشته باشد . سه تار آوا برای افراد مبتدی تا حرفه‌ای مناسب بوده و طراحی و ساختار خوبی دارد.
این ساز از صدای خروجی خوب و شفافی برخوردار است.در ساخت این ساز از چوب درخت توت برای ساخت کاسه و صفحه و چوب درخت گردوبرای دسته و گوشی ها استفاده شده است. ترکیب این دو نوع چوب در تولید این سه تار موجب شده تا در کنار طول عمر بالا، وزن کمی داشته باشد و بتواند به خوبی صدای نواختن را به محیط ساطع کند.
در ساخت این ساز علاوه بر دقت در به وجود آوردن صدایی شفاف و زلال به زیبایی ظاهری نیز توجه خاصی شده، رگه هایی که در بین ترکه های کاسه کار شده و ظرافت هایی که بر روی دسته ساز انجام شده نشان از این مهم دارند.
به همراه این محصول یک کیس محافظ نیز عرضه شده است. این کیس دارای بخش داخلی مستحکمی بوده تا فشار و ضربه به بخش بیرونی کیس، نتواند آسیبی به سه‌تار وارد کند. برای حمل سه‌تار با این کیس می‌توانید از دسته‌ها یا بند دوشی آن استفاده کنید.
جنس کاسه چوب توت
جنس دسته چوب گردو
جنس صفحه رویی چوب توت
ساختمان کاسه ترکه ای
جنس پرده روده حیوانات
جنس شیطانک استخوان
سه تار اسکندر مدل دو مهر 085
سه‌تار «اسکندر»یک ساز خوش‌دست است. سه‌تار اسکندر 4 سیم برنجی و فولادی دارد که معمولاً در همه‌ی سه‌تارها، سیم‌هایی از همین جنس استفاده میشود. جنس کاسه و صفحه‌ی رویی آن از چوب درخت توت است. چوب توت باعث افزایش حجم و کیفیت صدای سه‌تار میشود. دسته و گوشی سه‌تار اسکندر از چوب درخت گردو ساخته شده است.
چوب گردو با مقاومت بالای خود دسته‌ی ساز را صاف نگه داشته و مقاومت آن را در مقابل کج‌شدن و تاب‌خوردن بالا می‌برد. صدای گوش‌نوازی که به هر شنونده حال‌وهوای خوش می‌دهد، به‌واسطه‌ی همین چوب‌های باکیفیت ایجاد میشود. جنس 26 پرده‌ی بسته‌شده در دسته‌ی سه‌تار اسکندر از روده‌ی حیوانات است.
می‌توان جای پرده‌ها را روی دسته تغییر داد. آخرین پرده پس از شیطانک بسته میشود و فاصله‌ی آن از شیطانک، کیفیت صدای ساز را تغییر می‌دهد. جنس سیمگیر سه‌تار اسکندر از چوب درخت گردوست. این ساز 89 سانتیمتر طول دارد و رنگ آن قهوه‌ای روشن است. نام سازنده در کنار کاسه‌ی ساز حکاکی شده و کیفیت آن را تضمین می‌کند.
این ساز با هارد کیس عرضه میشود. سه‌تار در ابتدا از خانواده‌ی ساز تنبور بود؛ اما امروزه آن را از دسته‌ی تار می‌دانند. این ساز که از آن بیشتر در تک‌نوازی‌ها استفاده میشود، در قدیم دارای 3 تار بوده؛ اما درگذر زمان یک سیم دیگر به آن اضافه شده است. این سیم در توالی سیم‌ها، سیم سوم است و مشتاق نامیده میشود.
سه‌تار صدایی محزون، خاص و ظریف دارد. برای استفاده از این ساز در دستگاه‌های مختلف، باید کوک آن را تغییر داد. کاسه‌ی ساز با زاویه‌ای 45 درجه‌ای در دست راست نوازنده قرار می‌گیرد و انگشتان دست چپ روی دسته جای می‌گیرند.
جنس کاسه چوب توت
جنس دسته چوب گردو
جنس صفحه رویی چوب گردو
جنس گوشی کوک چوب آبنوس
ساختمان کاسه کاسه ای
جنس پرده روده حیوانات
جنس شیطانک
چوب جنس سیم گیر گردو
سه تار ایران ساز مدل barg33
سه‌تار ایران ساز خوش ساخت و زیبا با صدایی شفاف و زلال است که می‌تواند انتخابی مناسب برای شروع نوازندگی علاقه‌مندان به سه‌تار باشد. این سه‌تار کیفیت ساخت و صوتی متناسب و به جرئت بسیار بسیار بهتر از قیمت خود دارد. جنس صفحه رویی از چوب توت با کیفیت بوده و منحنی روی صفحه هم خوانی خوبی با دسته ساز دارد.
دسته ساز ایران ساز از چوب محکم و با دوام راش می‌باشد و بسیار خوش الگو و خوش دست است و به‌راحتی تمام پرده‌ها در دسترس نوازنده است. روی دسته ساز زینت کاری معرق شده و به ساز زیبایی خاصی می‌دهد. گوشی‌های ساز جنس چوب گردو است و به‌راحتی ساز کوک می‌گیرد.
جنس پرده‌های ساز روده گوسفند بوده و صدای شفافی به ما می‌دهد. پرداخت ساز با ظرافت انجام شده و رنگ ساز لاک الکل طبیعی می‌باشد و زیبایی چشم نوازی دارد. در مجموع ساز ایران ساز یک ساز با کیفیت و متریال عالی می‌باشد.
سازهای ایران ساز ریگلاژ میشود و بدون کوچکترین ایراد و کاملاً ژوست و دقیق به دست شما خواهد رسید. به همراه این ساز یک سافت کیس برای شما ارسال می‌گردد.
جنس کاسه چوب گردو
جنس دسته چوب گردو
جنس صفحه رویی چوب توت
جنس گوشی کوک چوب گردو
ساختمان کاسه ترکه ای
جنس پرده روده حیوانات
جنس شیطانک استخوان
جنس سیم گیر گردو
سه تار دارای جعبه عزیزی
سه‌تار «عزیزی» (Azizi) یک ساز خوش‌دست با قیمتی مناسب است. سه‌تار عزیزی 4 سیم برنجی و فولادی دارد که معمولاً در همه‌ی سه‌تارها، سیم‌هایی از همین جنس استفاده میشود. جنس کاسه و صفحه‌ی رویی آن از چوب درخت توت است. چوب توت باعث افزایش حجم و کیفیت صدای سه‌تار میشود.
دسته و گوشی سه‌تار عزیزی از چوب درخت گردو ساخته شده است. چوب گردو با مقاومت بالای خود دسته‌ی ساز را صاف نگه داشته و مقاومت آن را در مقابل کج‌شدن و تاب‌خوردن بالا می‌برد. صدای گوش‌نوازی که به هر شنونده حال‌وهوای خوش می‌دهد، به‌واسطه‌ی همین چوب‌های باکیفیت ایجاد میشود.
جنس 26 پرده‌ی بسته‌شده در دسته‌ی سه‌تار عزیزی از روده‌ی حیوانات است. می‌توان جای پرده‌ها را روی دسته تغییر داد. آخرین پرده پس از شیطانک بسته میشود و فاصله‌ی آن از شیطانک، کیفیت صدای ساز را تغییر می‌دهد. جنس سیمگیر سه‌تار عزیزی از چوب درخت گردوست. این ساز 89 سانتیمتر طول دارد و رنگ آن قهوه‌ای روشن است. نام سازنده در کنار کاسه‌ی ساز حکاکی شده و کیفیت آن را تضمین می‌کند.
این ساز با هارد کیس عرضه میشود. سه‌تار در ابتدا از خانواده‌ی ساز تنبور بود؛ اما امروزه آن را از دسته‌ی تار می‌دانند. این ساز که از آن بیشتر در تک‌نوازی‌ها استفاده میشود، در قدیم دارای 3 تار بوده؛ اما درگذر زمان یک سیم دیگر به آن اضافه شده است. این سیم در توالی سیم‌ها، سیم سوم است و مشتاق نامیده میشود. سه‌تار صدایی محزون، خاص و ظریف دارد.
برای استفاده از این ساز در دستگاه‌های مختلف، باید کوک آن را تغییر داد. کاسه‌ی ساز با زاویه‌ای 45 درجه‌ای در دست راست نوازنده قرار می‌گیرد و انگشتان دست چپ روی دسته جای می‌گیرند. این ساز با قیمت پایین و کیفیت قابل‌قبول برای نوازندگان جوان مناسب است. اگر قصد خرید سازی خوش‌قیمت و باکیفیت را دارید، می‌توانید این ساز را تهیه کنید.
جنس دسته چوب گردو
جنس صفحه رویی چوب توت
جنس گوشی کوک چوب گردو
جنس پرده روده حیوانات
جنس سیم گیر گردو
طول ساز از خرک تا شیطانک 89 سانتیمتر
دارای هارد کیس
نام سازنده عزیزی
سه تار فرید مدل تک مهرسوخته:
سه تار فرید از انواع سه تار در ایران است که با قیمت مناسب عرضه میشود .طرح بالا یکی از مدل قهوای سوخته ساز فرید می باشد , باتوجه به کاسه و رویه از جنس چوب گردو و توت ,صدای پرحجم و باکیفیت دارد . دسته ستار فرید از چوب گردو ساخته شده است ,چوب گردو به استحکام دسته ساز کمک و از کج شدن آن جلوگیری می کند.
26پرده روی دسته ساز بسته می شود که از جنس روده حیوانات است .جنس سیم هااز برنج و فولاد و گوشی و سیم گیر از جنس گردوست.ساز فرید 89سانتی متر ارتفاع دارد نام سازنده آن در سمت چپ کاسه حک شده است (فرید).
رنگ ساز فرید قهوای سوخته می باشد جنس ان لاک و الکل است که به زیبایی در دستان نوازنده جای می گیرد که می توان با ان تک نوازی کرد.سه تار فرید قیمتی مناسب و کیفیت بالا و به نظر میرسد که خرید ان برای ان دسته از نوازندگانی که به تازگی تصمیم به یادگیری این ساز گرفته اند مناسب باشد .سه تار فرید با کاور عرضه می شود سه تار فرید انتخابی مناسب برای شروع به نوازندگی با این ساز ملی است که امکان مورد نیاز نوازنده را در کنار کیفیت صدای متناسب با قیمت به ایشان عرضه خواهدداشت
جنس دسته چوب گردو
صفحه رویی چوب توت
پرده از روده حیوانات
جنس شیطانک استخوان
جنس سیم گیر گردو
طول ساز از خرک تا شیطانک 87 سانتیمتر
مهر احسان عزیزی
در این پست به بررسی و راهنمای خرید سه تار پرداخته و شما را با نکات و مواردی که باید در هنگام خرید این ساز مورد بررسی قرار دهید آشنا کردیم.