حمام سنتی و تاریخی کرمان: از حمام وکیل کرمان چه میدانید؟

حمام وکیل که در کرمان قرار دارد اثری به جا مانده از معماری قاجار و زندیه است حمام وکیل کرمان، یادگار باشکوه دوران قاجاریه

مجموعه وکیل کرمان 

مجموعه وکیل کرمان در سال 1286 شمسی به وجود آمد

حمام وکیل کرمان یکی از جاهای دیدنی کرمان به شمار میرود که به طور کلی در مرکز شهر قدیم کرمان، مجموعه وکیل قرار دارد. مجموعه وکیل در سال 1286 به فرمان محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک در پنج بخش اصلی بازار، مسجد، آب انبار، کاروانسرا و حمام بنا شده است. 

حمام وکیل کرمان به عنوان بخشی از مجموعه وکیل، یکی از حمام های باستانی، تاریخی و سنتی کرمان به شمار می رود. در واقع حمام وکیل بر اساس طرح حمام های سنتی طراحی شده است. 

قدمت تاریخی حمام وکیل کرمان به سال 1270 باز می گردد. در سال های متمادی کاربری حمام تغییر پیدا کرده است و به یک چایخانه سنتی مبدل گشته است. بدین ترتیب کاربری کنونی حمام وکیل عمدتا تجاری و توریستی تلقی می شود. 

در چایخانه حمام وکیل موسیقی های سنتی پخش می گردد. در این محوطه می توانید همراه با چای خوردن از فضای آبنما لذت ببرید. 

جالب است بدانید در سال 1369 بازسازی هایی در ساختار حمام بر اساس سبک معماری قاجار شکل گرفت. علاوه بر این، بنا شگفت انگیز حمام به بازار کرمان راه دارد. 

حمام وکیل کرمان در تاریخ 12 آبان 1353 به شماره ی 1011 در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته است. 

معماری حمام وکیل کرمان 

در حمام وکیل کرمان به تعداد زیادی رختکن یا سربینه وجود دارد

حمام وکیل کرمان با الهام پذیری از سبک معماری دوره زندیه و قاجار بنا شده است. سازه حمام به تقلید از یک حاکم و فرمانروا کرمانی در دوره شاه عباس صفوی به نام گنج علی خان ساخته شده است. 

در حمام وکیل گرم خانه و سربینه به صورت گسترده وجود دارد که به صورت موازی طراحی شده اند. بهتر است بدانید سربینه با عنوان رخت کن نیز شناخته می شود. 

در بخش سردر حمام وکیل یک کتیبه تاریخی وجود دارد که نشان از موتمن السلطان وکیل الملک محمد اسماعیل خان نوری دارد. جالب است بدانید وکیل الملک در بازه زمانی 1277 الی 1284 حاکم کرمان بوده است. 

گرمخانه حمام وکیل کرمان

بخش گرم خانه حمام به وسیله ستون های سنگی به سه بخش مجزا تقسیم می شود. 

بخش میانی به صورت مربع طراحی شده است و دارای طاق رسمی بندی و چهار ستون می باشد. در بخش از فضا مربعی شکل، محوطه ای بزرگ قرار دارد که دارای هشت ستون سنگی است. بیش از نیمی از کف محوطه به وسیله حوض هشت گوش پوشش داده شده است. 

بخش کوچکی نیز سوی دیگر گرم خانه مشهود است که در قسمت خلوت گرم خانه وجود دارد و شامل یک حوض مستطیلی شکل کشیده می شود. 

بخش سوم گرم خانه، خلوت است که دارای طاق رسمی بندی، هشت و نیم هشت می باشد. بهتر است بدانید بخش خلوت گرم خانه از طریق راه جداگانه به مرکز راه حمام دارد. 

دستگاه ورودی 

بخش ورودی حمام وکیل متشکل از دالان، سردر و هشتی است. هشتی سقف با رسمی بندی های چشم نواز مزین شده است که با قرار گیری سه رسمی پرکار طراحی شده است. در بخش های اطراف هستی، طاق نماهایی وجود دارد که با کاشی کاری هایی دارای گل و بوته پوشش داده شده است. 

طراح دستگاه ورودی برای زدودن تبادل حرارت با بیرون، در مسیر حرکت از سر در تا سربینه تغییراتی را اجرا کرده است. 

سر در دستگاه ورودی به وسیله مقرنس کاری در بخش زیرین طاق تزئین شده است و دارای کتیبه کمربندی و ازاره کاشی می باشد. به مرور زمان بخش فوقانی سر در تخریب شده است. لذا اقداماتی در خصوص مرمت سردر شکل گرفته است. 

در سقف فضاهای حمام نور گیر های متعددی مشهود است که ضمن تامین نور و روشنایی، سبب ایجاد زیبایی چشم نواز هندسی شده است. 

لازم به ذکر است در سال های اخیر در حمام وکیل کرمان، چای خانه سنتی فعالیت می کند. 

رخت کن 

رختکن حمام وکیل با استفاده از اجر بنا شده است که کاشی کاری نیز شده است در ادوار گذشته بخش رخت کن حمام های سنتی با عنوان سربینه شناخته می شده است. سربینه با ترکیبی از اشکال هندسی شکل گرفته است و دارای قاعده ای منظم و تراش خورده می باشد. 

عنوان مرتفع ترین طاق رخت کن به هشت ستون سنگی اختصاص دارد. در مرکز این بخش، یک حوض بزرگ مشهود است که از لحاظ تاریخی اهمیت ویژه ای دارد. طراح بنا برای تمایز بخشی در دو بخش انتهایی رخت کن، دو حوض مستطیلی کوچک تعبیه کرده است. 

در اطراف سربینه، مقداری بالا تر از کف بخش میانی، سکو قرار دارد. سکو سربینه وجه تمایز رخت کن از بخش میانی است و به وسیله کاشی های فیروزه ای پوشش داده شده است. 

جالب است بدانید برای قرار دادن کفش و لوازم شخصی مراجعه کنندگان حفره هایی در بخش زیرین سکو و گرداگرد بخش میانی طراحی شده است. 

در بخش های متعدد سربینه سقف های رسمی بر اساس شکل قاعده فضا بنا شده است. به طور مثال برای جلوگیری از تحت الشعاع قرار دادن بخش میانی، رسمی های کامل شکل گرفته است و رسمی های طاق در دو طرف به صورت کمتر تمرکز یافته است. 

دیواره ها و سقف رخت کن عمدتا از جنس آجر بنا شده است که در میان آجر، کاشی کاری هایی قابل روئیت است. 

خزینه 

در بخش انتهایی محور فرعی گرم خانه، خزینه حمام وکیل تعبیه شده است. برای راه یابی به خزینه ضرورت دارد از طریق پلکان وارد شوید و برای خروج به سربینه باز گردید. خزینه یک فضا مستطیل شکل است. در بخش میانی سقف خزینه نقش هایی سنتی مشهود است. 

مناسب ترین زمان برای بازدید از حمام وکیل کرمان 

برای بازدید از حمام وکیل کرمان پاییز می تواند به دلیل هوای معتدل آنجا مناسب باشد

به موجب قرارگیری حمام وکیل در کرمان به بررسی آب و هوا غالب این شهر می پردازیم. آب و هوا کرمان عمدتا گرم و خشک است. اقلیم این شهر نیمه کویری است و دارای زمستان هایی سرد می باشد. 

مناسب ترین زمان برای سفر به کرمان و بازدید از حمام وکیل فصل های بهار و پاییز است. در این فصول از درجه حرارت هوا به طرز قابل توجهی کاسته شده است. 

دو مورد از جاذبه های گردشگری در نزدیکی حمام وکیل کرمان 

مسجد وکیل 

مسجد وکیل کرمان در بازار وکیل قرار دارد. این مسجد در سال 1187 به وسیله محمد اسماعیل خان نوری وکیل المکل ساخته شده است. 

مسجد وکیل متشکل از دو شبستان قدیم و جدید است. شبستان های مسجد به وسیله کاشی کاری و پوشش های گنبدی مزین شده اند. 

درب اصلی مسجد وکیل به حیاط شمالی راه می یابد که به وسیله سنگفرش پوشش داده شده است. علاوه بر این، سر در ورودی مسجد دربردارنده ی مقرنس کاری های بی نظیر می باشد. 

کاروانسرا وکیل 

یکی از بزرگ ترین کاروانسراهای جهان، کاروانسرا وکیل کرمان است. پروژه ساخت کاروانسرای وکیل در سال 1287 مصادف با دوره پسر وکیل المکل، مرتضی قلی خان تکمیل شده است. 

دیرینگی ساخت کاروانسرای وکیل به دوره قاجار باز می گردد. این کاروانسرا متشکل از دو طبقه است که دارای 120 غرفه می باشد. 

بهتر است بدانید در طبقه اول 81 باب حجره وجود دارد و تعداد حجره ها در طبقه دوم معادل 31 باب است. 

مسیر دسترسی به حمام وکیل کرمان 

ایران- کرمان- خیابان طالقانی شیراز- مجموعه تاریخی وکیل- حمام وکیل کرمان