آفت برنج و حبوبات چیست و به چه شکل است؟
به حشرات ریزی که در برنج و حبوبات به وجود می آیند؛ شپشک گفته می شود. آن ها حدودا 2 تا 3 میلی متر بوده و رنگی قهوه ای، سرخ و یا سیاه دارند. شپشکی که در برنج ها به وجود می آیند، پیش از این که بالغ شود به رنگ سفید بوده و دست و پا ندارند؛ درست مثل کرم. اما پس از این که بالغ شوند قابلیت پرواز نیز پیدا خواهند کرد؛ پس می توان گفت که این امکان وجود دارد در محیط منزل پراکنده شوند.
آن ها از غلات و برنج تغذیه می کنند. به شکلی که اگر در یک ظرف یا کیسه که غلات و برنج وجود داشته باشد؛ برای ورود پیدا کردن همه ی آن ها را سوراخ خواهند کرد. طول عمر آن ها تنها 30 روز است. قدرت باروری آن 4 تخم در روز است، که تخم ها نیز پس از 3 روز به لارو تبدیل می شوند.
نحوه از بین بردن حشرات برنج
راه های جلوگیری و از بین بردن حشرات برنج و دیگر حبوبات:
در اینجا چند نکته مفید برای جلوگیری از ایجاد حشره در انبار خانه شما آورده شده است.
استفاده از تله های چسبناک:تله های چسبناک متنوعی در بازار وجود دارد.شپشک ها به علت اینکه جذب نور می شوند با ریختن برنج در سینی به اطراف پراکنده خواهند شد بنابراین در اطراف ظرف تله های چسبناک قرار دهید تا زمان فرار شپشک ها ، آنها به تله بچسبند و نتوانند خود را از تله رها کنند چون این آفت ها، زیاد قوی نیستند که خودشان را از نوار جدا کنند بنابراین با چسبیدن به نوارها می میرند.
استفاده از آب جوش:برای از بین بردن شپشک برنج در خانه می توانید آب جوش روی برنج بریزید زیرا آب جوش شپشک و تخم های آنها را می کشد. پس از مردن شپشک ها ، آنها در سطح آب شناور می شوند و خیلی راحت می توانید آنها را جدا کنید. با حرارت دادن برنج هم می توانید شپشک ها و تخم های شان را بکشید.
آن ها را یخ زده و از بین ببرید: توصیه می شود به محض خرید بسته های ادویه و آرد را به مدت چهار روز در فریزر نگه دارید. این کار را می توانید برای آرد ، جو دوسر ، کلوچه ، آرد ذرت و ادویه جات انجام دهید. با این کار تمام لاروها و تخم های موجود در داخل بسته از بین می روند و آلودگی بیشتر را متوقف می کنند. آن را بیرون آورده و در جای طبیعی نگهداری کنید.
برگ های بو یا چریش: برگ بو یکی از بهترین راه حل ها برای خلاص شدن از شر سوسک ها است. برگ های بو یا چریش را می توان درون آرد ها در ظرف هایی که بیشتر در معرض آلودگی هستند قرار داد.
میخک: اگر شما تنها زندگی می کنید و برای اولین بار با این مشکل روبرو شده اید ایده خوبی است. میخک به طور گسترده در دسترس است و با اشکالات مقابله می کند و همچنین از هجوم آنها جلوگیری می کند. همچنین می توانید اطراف قفسه های کمد و انبار خود میخک بریزید.
جعبه کبریت: عجیب به نظر می رسد اما راهی عالی برای دفع حشرات برنج است زیرا جعبه های کبریت حاوی گوگرد هستند و گوگرد مورد علاقه شپشک و یا حشرات حبوبات و غلات نیست. جعبه کبریت را در نزدیکی دانه های غلات باز نگه دارید، در آنجا حشرات دیده نمی شوند. همچنین می توانید کیسه های کوچک فلفل سیاه را در انبار خود نگهداری کنید.
دانه های آلوده را در زیر نور آفتاب نگه دارید: اگر مقدار زیادی سوسک و حشره به آرد شما حمله کردند، فقط آن را در نور آفتاب نگه دارید. نور آفتاب آنها را از بین می برد زیرا این حشرات نور خورشید را دوست ندارند و به دنبال مکانی تاریک و مرطوب می گردند. آرد آلوده را به مدت یک روز در زیر نور آفتاب نگه دارید و به راحتی از شر حشرات خلاص می شوید.
سایر روش های جلوگیری خانگی: می توانید زنجبیل، سیر یا یک زردچوبه کامل درون ظرف برنج قرار دهید تا حشرات برنج دور شوند.
عوض کردن گونی برنج:شپشک روی گونی برنج تخم گذاری می کند بنابراین پس از نابودی حشرات دوباره برنج را در گونی قبلی نریزید زیرا دوباره ممکن است در آن حشره رشد کند.
پیشگیری از شپشک برنج:
*برنج را در محلی خشک و خنک نگه داری کنید زیرا شپشک برای رشد و تولیدمثل به مکان تاریک، گرم و مرطوب نیاز دارد.
*برنج را در یک قفسه که با زمین 20 سانتی متر فاصله دارد، طوری قرار دهید که هوا در آن جریان داشته باشد.
*گونی برنج را به دیوار تکیه ندهید زیرا این گونه هوا در آن جریان نخواهد داشت.
*گونی های برنج را روی پالت های پلاستیکی قرار دهید.
*تعداد زیادی گونی برنج را روی هم نگذارید زیرا گرما موجب رشد حشرات می شود.
*برنج را در جای مرطوب و در آشپزخانه و اتاق هایی که در آن درب حمام قرار دارند ، نگذارید.
*برنج را باید در جایی نگه داری کنید که در ساعاتی از روز نور کافی خورشید در آن بتابد اما برنج نباید در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرد.
*گونی های برنج را در معرض باد مستقیم کولر قرار ندهید زیرا باد موجب خورد شدن دانه های برنج هنگام پخت می شود.
*احتمال رشد حشرات در برنج های کهنه بیش از برنج تازه است بنابراین بهتر است برنج های تازه که برای آخرین سال زراعی هستند را بخرید.
*مکان های نگه داری برنج را هر سال بشویید و با حشره کش سم پاشی و ضد عفونی کنید . بعد از سم پاشی یک تا دو روز از انبار نباید استفاده شود.
*حشره برنج نسبت به بوی سیر حساس است پس چند بوته سیر در لابه لای برنج قرار دهید.
*هنگام خرید برنج دقت کنید که برنج شپشک نداشته باشد.
*شپشک برنج هنگامی به وجود می آید که از برنج معمولا تا مدت ها استفاده نشود پس برنج را در اندازهٔ کم بخرید.
*برنج را در ظرف های فلزی، شیشه ای یا پلاستیکی دردار نگهداری کنید.
*فلفل چیلی خشک شپشک را دفع می کند ، می توانید چیلی را درون پارچه یا پوشش نازکی قرار داده و در ظرف برنج بگذارید.
نکاتی درباره شپشک برنج:
۱. شکل و اندازه:شپشک برنج آفتی ریز است. شپشک بالغ ۲ تا ۳ میلیمتر و رنگ آن از قهوهای مایلبهسرخ تا سیاه متغیر است. این موجودات اغلب دارای حفرههای دایرهمانند و بیقرینه روی سینه، و لکههای قرمز روی پوشش بالها هستند. شپشک برنج خیلی شبیه دیگر انواع شپشک است؛ تفاوت آنها در لکههای کوچک نارنجی مایلبهقرمز روی بدنشان است.
لاروی شپشک پا ندارد اما سرش درون کپسولی است که شپشک بالغ فاقد آن است. لارو به رنگ سفید شیری است. قسمتهای جوندهٔ دهان لارو در انتهای سر دیده میشوند. جالب است بدانید که شپشک برنج میتواند پرواز کند. شپشک در تاریکی جذب نور میشود.
۲. خوراک، رفتار و عادتها:شپشک در میان محصولاتی زندگی میکند که انبار میشوند؛ بنابراین همین محصولات را میخورد. شپشک بالغ مغز غلات و برنج را میجود. احتمالا سوراخهای ریزی را در برنج یا غلات دیگر دیدهاید. این سوراخها نتیجه جویدهشدن غلات توسط شپشک هستند. در خارج از خانه، شپشک از گیاهان و برگها تغذیه میکند. لارو شپشک در مغز غلات زندگی و بنابراین از خود غلات تغذیه میکند. شپشک برنج نخستین بار در نواحی هندومالایی شکل گرفته است؛ سپس با صادرات برنج، به سراسر جهان منتقل شده است.
شپشک برنج را معمولا بیرون از خانهتان نخواهید دید؛ اما اگر در ظرف برنجتان لانه کنند، پس از مدتی روی کف و دیوارها پخش میشوند! شپشک برنج ازنظر پزشکی خطرناک نیست، نیش نمیزند و باعث عفونت نمیشود؛ اما بهشکل جدی باعث نابودی خوراک و از بین رفتن غذا میشود. عمر شپشک برنج ۴ تا ۶ ماه است. این آفت، پس از مرگ، پاهایش را به درون بدنش جمع میکند.
۳. تولیدمثل:شپشک بالغ باسرعت از جایی به جای دیگر در مسافت کوتاه پرواز میکند. این موجود نمیتواند تا مسافت طولانی پرواز کند. چرخهٔ زندگی شپشک حدود ۳۰ روز است. شپشک مادهٔ بالغ میتواند روزی ۴ تخم و در طول عمرش ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخم بگذارد. شپشک ماده در مغز غلات تخمریزی و تخمها را همان جا رها میکند. معمولا پس از ۳ روز لاروها از تخمها بیرون میزنند و حدود ۱۸ روز در مغز غلات زندگی میکنند. لارو در طول این مدت، از مغز غلات تغذیه میکند. پس از این دوره، لارو به شفیره تبدیل میشود و ۵ تا ۱۶ روز دیگر هم در مغز غلات باقی میماند. پس از این مدت، وقتی که کوتیکول (پوستک) جانور به اندازهٔ کافی سفت میشود، بهصورت شپشک بالغ از مغز غلات خارج میشود.
۴. نیش شپشک برنج:این شپشک ازنظر پزشکی خطری برای انسان ندارد، باعث ایجاد عفونت یا انتقال بیماری نمیشود و نیش نمیزند. شپشک بهدلیل اینکه باعث نابودی مواد غذایی میشود، میتواند برای انسان خطرناک باشد. شپشک با حمله به محصولات زراعی باعث زیانهای فراوان و چشمگیری میشود.
۵. آلودگی ناشی از شپشک برنج:این نوع شپشک در میان دانههای برنج زندگی و از مغز آنها تغذیه میکند. شاید در ظرف برنج یا غلات دیگر، گرد غلات را دیده باشید. این گرد نتیجه کار شپشک برنج است! این جانوران کوچک این گرد یا دانههای نیمخورده را بعد از خوردن غذایشان به جا میگذارند.
این حشرات بهصورت انبوه به مزارع حمله میکنند و میتوانند حجم انبوهی از محصولات زراعی را نابود کنند. نمونههای بسیاری از چنین حملاتی و بهدنبال آن نابودی محصولات، در دهههای پیشین وجود داشته است. این آفت حتی میتواند پیش از وقت درو، محصول را از بین ببرد. اگر در خاک آلوده دانه کاشته شود، لاروهای موجود در خاک، محصول را نابود میکنند. بنابراین پیش از کاشت باید از آلوده نبودن منطقه به شپشک اطمینان حاصل شود.