نحوه تغییر کارگزار ناظر در بورس چگونه است؟

در واقع تغییر کارگزاری در نتیجه اطلاع افراد از خدمات بهتر سایر کارگزاری ها در مقایسه با کارگزاری فعلی فرد صورت می گیرد.

در سیستم معاملاتی پیشین، سهامداران قادر بودند سهام خریداری شده خود را از طریق کارگزاری های مختلف به فروش برسانند. در آن زمان هیچ قانونی مبنی بر یکسان بودن کارگزار خریدار و فروشنده وجود نداشت. با راه اندازی سامانه معاملاتی جدید، روند انجام معاملات در بورس متحول و مفهوم جدیدی با عنوان کارگزار ناظر ایجاد شد.

پس از آن، دارایی های سهامداران در هر نماد معاملاتی تحت نظر یک کارگزار قرار می گیرد که کارگزار ناظر نامیده می شود. به عبارت دیگر سهامداران تنها از طریق کارگزار ناظر نماد معاملاتی مورد نظر خود، می توانند اقدام به فروش سهم نمایند.

سهامداران می توانند به صورت همزمان در چندین کارگزاری کد معاملاتی دریافت کنند و محدودیتی در این امر وجود ندارد. فروش سهام تنها در کارگزاری که به عنوان کارگزار ناظر نماد انتخاب شده است، امکان پذیر می باشد.

نحوه اطلاع از کارگزار ناظر

سهامداران می توانند به منظور اطلاع از کارگزار ناظر خود در هر نماد معاملاتی، از روش های زیر استفاده نمایند:

• مراجعه به سامانه وضعیت دارایی سهامداران : این سامانه با نام IPS نیز شناخته می شود. در این سامانه علاوه بر نمایش آخرین میزان دارایی سهام و دارایی قابل معامله، اطلاعات مربوط به کارگزار ناظر فرد در هر نماد نیز نشان داده می شود.
• مشاهده تعداد سپرده در پرتفوی سامانه معاملاتی: این امر با مراجعه به سامانه معاملاتی، در پرتفوی سپرده گذاری فرد امکان پذیر می باشد. در این سامانه می توان کارگزار مربوطه و کارگزار ناظر نماد معاملاتی مورد نظر را تشخیص داد. در صورتی که سپرده شما در آن نماد صفر باشد، کارگزار ناظر شما کارگزاری دیگری خواهد بود.
• مشاهده و تطابق گواهینامه نقل و انتقال با سپرده سهام سهامداران: افراد می توانند با دریافت آخرین گواهینامه صادره و تطبیق دادن کد کارگزار خریدار یا فروشنده قید شده در آن با جدول شناسایی کدهای کارگزاران، از کارگزار ناظر خود در آن نماد مطلع شوند. برای دسترسی به جدول مربوطه می توانید به سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه مراجعه نمایید.

نکته: بر اساس اطلاعیه منتشر شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، چنانچه کد درج شده در آخرین گواهینامه صادره پیش از تاریخ 1378/09/16 برابر 666، 777، 888، 999 یا 11 باشد، استفاده از روش سوم امکان پذیر نخواهد بود.

دلایل تغییر کارگزار ناظر

تغییر کارگزاری در واقع منتقل کردن سهام از یک کارگزاری به کارگزاری دیگر است. این امر مشروط بر آن است که شخص در کارگزاری دوم نیز ثبت نام کرده باشد. مهم ترین دلایل سهامداران برای تغییر کارگزار ناظر شامل موارد زیر است :

• سامانه معاملات برخط (آنلاین) سریع و یکپارچه
• خدمات پشتیبانی با کیفیت تر
• ارائه تحلیل های معتبر، مشاوره و آموزش های جامع برای مشتریان
• تخفیف در کارمزدها و ارائه بیشتر خدمات اعتباری
• وجود شعب فعال بیشتر و دسترسی آسان تر سرمایه گذار به کارگزار
• ارائه خدمات بیشتر و با کیفیت در حوزه های مختلف و به عبارتی جامعیت کارگزار

علاوه بر موارد ذکر شده، شرایط دیگری نیز ممکن است سبب ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر شود. در این موارد فرد خواهان تغییر کارگزاری نمی باشد، بلکه هدف او انتقال سهم به سبد خود می باشد. مهمترین دلایل تغییر کارگزار ناظر عبارتند از:

• هنگامی که سهمی افزایش سرمایه داشته و حق تقدم های تخصیص داده شده به آن در پرتفوی سهامدار قابل مشاهده نباشد. در این حالت، فرد ملزم به ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر جهت منتقل کردن سهم به سبد خود می باشد.
• هنگامی که فرد سهامی را از طریق اپلیکیشن های مرتبط یا سازمان خاصی خریداری کرده باشد. این مورد بیشتر در خصوص صندوق های قابل معامله (ETF) مشاهده شده است.

مراحل تغییر کارگزار ناظر

زمانی که فرد تمامی خرید و فروش های خود را از طریق یک کارگزاری انجام دهد، کارگزار ناظر او همان کارگزاری است که در آن فعالیت می کند. همانطور که گفته شد، سهامداران ممکن است به دلایل متعددی خواستار تغییر کارگزار ناظر باشند. برای انجام این کار نخست باید کارگزاری مناسبی (که توان ارائه خدمات مورد نظر شما را دارد) انتخاب نموده و پس از ثبت نام در آن، دارایی های خود را منتقل نمایید. در اینجا روند کلی تغییر کارگزار ناظر را مرحله به مرحله به شما معرفی می کنیم.

1. انتخاب یک کارگزار مناسب

برای انجام این کار لازم است که سهامدار شرایط و خدمات مورد نیاز خود را مشخص نموده و مطابق با آن ها اقدام به یافتن کارگزاری جدید نماید. این مرحله از اهمیت بسیاری برخوردار است. در صورتی که کارگزاری جدید نیز قادر به ارائه خدمات مورد نظر نباشد، فرد احساس نارضایتی خواهد داشت.

توصیه می شود سهامداران با دقت کافی از لیست کارگزارانی که در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار در دسترس عموم می باشد، کارگزار مورد نظر خود را انتخاب نمایند.

2. ثبت نام در کارگزاری منتخب

این کار با توجه به خدمات کارگزاری ها، به دو روش حضوری و غیر حضوری انجام می شود. در روش حضوری فرد به همراه کارت ملی و شناسنامه به یکی از شعب کارگزاری منتخب خود مراجعه می نماید. پس از تکمیل فرم های مربوطه و احراز فرد از طرف کارگزار، به مدت 24 ساعت نام کاربری و رمز عبور برای فرد صادر می گردد.

در روش غیر حضوری، فرآیند ثبت نام به صورت اینترنتی خواهد بود. در حال حاضر اکثر کارگزاری ها این امکان را در سایت خود فعال نموده اند. فرد پس از ثبت اطلاعات، جهت امضای قرارداد می تواند به نزدیک ترین شعب دفاتر پیشخوان طرف قرارداد مراجعه نماید. برخی کارگزاران نیز امکان مراجعه نماینده به محل سکونت فرد جهت احراز و امضای قرارداد را فراهم نموده اند. پس از انجام این فرآیند، نام کاربری و رمز عبور حداکثر به مدت یک هفته برای فرد صادر می گردد.

در هر دو روش ذکر شده چنانچه فرد ثبت نام و احراز هویت سامانه سجام را انجام داده باشد، نیازی به انجام مجدد آن نمی باشد، در غیر اینصورت فرد لازم است با مراجعه به شعب دفاتر پیشخوان به صورت حضوری اقدام به احراز نماید. با استفاده از اپلیکیشن های تلفن همراه نیز می توان به صورت غیر حضوری این فرآیند را انجام داد. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله آموزش استفاده از سامانه سجام مراجعه نمایید.

3. انتقال سهم و تغییر کارگزار ناظر

در آخرین مرحله باید نسبت به انتقال سهام به کارگزاری جدید اقدام نمود. برای انجام این کار روش های مختلفی در نظر گرفته شده است که عبارتند از:

1- به صورت خالی کردن حساب کاربری

این روش بسیار سنتی بوده و انجام آن چندان توصیه نمی شود. در این روش سهامداران تمامی سهام خود را نزد کارگزاری اول می فروشند و با ثبت درخواست دریافت وجه به مدت 48 ساعت وجه خود را به صورت کامل دریافت می نمایند. سپس حساب خود را در کارگزاری جدید شارژ نموده و مجدداً اقدام به خرید سهام مورد نظر خود می نمایند.

در این روش، علاوه بر پرداخت کارمزد مضاعفی که به سهامدار تحمیل می شود، امکان زیان او نیز وجود دارد. به این صورت که درست در بازه زمانی که فرد اقدام به فروش نموده، سهم رشد خود را آغاز کرده و فرصت خرید مجدد برای فرد فراهم نمی شود. در نتیجه این روش به دلیل ریسک بالا در بین روش های موجود از مطلوبیت چندانی برخوردار نمی باشد.

2- به صورت آنلاین

در این روش فرد می تواند با استفاده از نام کاربری و رمز عبوری که از کارگزاری جدید دریافت کرده است، درخواست خود را به صورت آنلاین و کاملاً رایگان ثبت نماید. در اولین مرحله لازم است شخص سهامدار، برگه سهام مربوط به دارایی های خود را دریافت نماید.

برای انجام این کار به صورت غیر حضوری، می توانید به سامانه درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه مراجعه نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه DDN را مطالعه نمایید. همچنین می توانید با مراجعه به دفاتر پیشخوان، برگه سهام خود را به صورت حضوری نیز دریافت کنید.

پس از دریافت برگه سهام به پنل کاربری خود در کارگزاری جدید وارد شده و گزینه تغییر کارگزار ناظر را انتخاب نمایید.

آموزش ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر آنلاین

ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر بر روی همه سامانه های معاملاتی تقریباً روند یکسانی دارد.
در ادامه شما را با مراحل ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر آنلاین در سامانه معاملاتی اکسیر رایان آشنا می سازیم.

3- به صورت حضوری

در این روش، فرد پس از مراجعه حضوری به کارگزاری جدید، درخواست خود را ثبت می نماید. فرد با به همراه داشتن برگه سهام و مدارک هویتی، می تواند درخواست تغییر ناظر کتبی خود را ارائه نماید. پس از تکمیل فرم تغییر کارگزار ناظر و ارائه برگه سهام از سوی فرد، کارگزار حداکثر به مدت 48 ساعت به درخواست او رسیدگی کرده و انتقال سهام صورت می گیرد.

روش دیگر تغییر کارگزار ناظر به صورت حضوری و مراجعه به شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه می باشد. به این صورت که فرد با ارائه اصل و کپی شناسنامه خود، درخواست تغییر کارگزار خود را اعلام می نماید.

پس از اتمام مراحل ذکر شده، فرآیند تغییر کارگزاری پایان یافته و می توانید از خدمات کارگزاری جدید استفاده نمایید. سهامداران می توانند به صورت همزمان از خدمات چندین کارگزاری استفاده نمایند. توصیه می شود هر نماد معاملاتی را تنها با یک کارگزاری خرید و فروش نمایید، زیرا معامله با چندین کارگزاری به صورت همزمان در روند مدیریت سهام اخلال ایجاد خواهد کرد.

• نکته: پس از تغییر کارگزار ناظر ، سهم هایی که در گذشته توسط کارگزاری سابق خرید و فروش شده است در همان کارگزاری پیشین قرار می گیرد، زیرا کارگزاری که اولین خرید در آن انجام شده به عنوان ناظر سهم در نظر گرفته می شود. در این شرایط برای سهم جدید درخواست تغییر کارگزار ناظر مجدداً ثبت می شود.
  به عنوان مثال، شما چند سال گذشته سهام ایران خودرو را خریداری کرده و فروخته اید. هم اکنون در کارگزاری جدید ثبت نام کرده و معامله می کنید. در صورتی که اقدام به خرید سهام ایران خودرو نمایید، در پرتفوی کارگزار سابق شما (که برای اولین بار سهام ایران خودرو در آن برای شما ثبت شده است) قرار می گیرد.

سهام عدالت و تغییر کارگزار ناظر

همانطور که می‌دانید سهام عدالت متشکل از سهام چندین شرکت بورسی و غیر بورسی است. لازم به ذکر است که سهام عدالت تاکنون قابل انتقال به پرتفوی کارگزاری سهامداران نبوده است. سهامداران سهام عدالت که آزاد سازی به روش مستقیم را انتخاب کرده اند و تا کنون درخواست فروش سهم خود را ثبت ننموده اند، چنانچه کارگزار ناظر خود را انتخاب کرده باشند، می توانند آن را تغییر دهند.
سهامداران واجد شرایط می توانند با مراجعه به سامانه معاملات سهام عدالت کارگزار مقصد، اطلاعات مورد نیاز را در سامانه درج کرده و کارگزار ناظر خود را تغییر دهند. فرآیند جابجایی حداکثر به مدت 24 ساعت صورت می گیرد.
دارندگان این سهام با انتخاب کارگزار ناظر ، می توانند در آینده سبد سهام عدالت را در پرتفوی کارگزاری خود ثبت نمایند.

نکته: سهامدارانی که بخشی از سهام خود را فروخته اند، امکان تغییر کارگزار ناظر را نخواهند داشت. در واقع تغییر کارگزار ناظر تنها برای سهامدارانی است که تا کنون سفارش فروش سهام را ثبت نکرده اند.

جمع بندی

سهامداران برای معامله در بازار سرمایه نیاز به کارگزار بورس دارند. در واقع کارگزار به عنوان واسطه آنها و بازار بورس می باشد. افراد بدون واسطه و به صورت مستقیم قادر به انجام معامله در بازار سرمایه نمی باشند.
در صورتی که فردی سهم داشته باشد، اما کارگزار ناظر نداشته باشد و یا از کارگزار فعلی خود ناراضی باشد، می تواند کارگزار ناظر خود را تغییر دهد، به این فرایند تغییر کارگزار ناظر می گویند.