چطور فشار خون را با فشارسنج عقربه ای در منزل بگیرم؟

فشار خون چیست؟

فشار خون یا همان blood pressure یکی از ۴ علائم اصلی حیاتی یعنی تعداد ضربان قلب (تعداد نبض)، تعداد تنفس، فشارخون و دمای بدن می باشد. فشار خون، در واقع میزان فشاری است که خونی که در رگ ها در حال حرکت است به دیواره ی عروق وارد می کند.

فشار خون را می توان با روش های مختلفی اندازه گیری کرد که در این مقاله به آن ها اشاره می کنیم. به صورت کلی فشار خون طبیعی با مقادیر فشار سیستول کمتراز mmHg120 و دیاستول کمتراز mmHg 80 تعریف می شود. اگراعدادی که در اندازه گیری فشار خون به آن دست یافتیم، بالاترازاین اعداد باشند، به معنی فشار خون بالا یا Hypertension یا پرفشاری خون است.

آشنایی با انواع فشارخون

حفظ فشار خون عادی و سالم اساس سلامت عمومی بدن و پیشگیری از بیماری قلبی - عروقی و سایر مشکلات مزمن سلامت است. میزان فشار خون عادی را بشناسید. فشار خون سالم و ناسالم به شرح زیر است:

1. فشار خون نرمال : فشار سیستولیک (عدد بالا) کمتر از mmHg ۱۲۰ و فشار دیاستولیک (عدد پایین) کمتر از ۸۰ mm Hg
2. یش فشار خون : فشار سیستولیک (عدد بالا) بین mm Hg ۱۳۹-۱۲۰ یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) بین ۸۰-۸۹ mm Hg
3. فشار خون بالا (مرحله۱) : فشار سیستولیک (عدد بالا) بین mm Hg ۱۵۹-۱۴۰ یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) بین ۹۰-۹۹ mm Hg
4. فشار خون بالا (مرحله۲) : فشار سیستولیک (عدد بالا) mm Hg ۱۶۰ یا بالاتر یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) ۱۰۰ mm Hg یا بالاتر
5. فشار خون بحرانی (مراقبت فوری) : فشار سیستولیک (عدد بالا) بالاتر از mm Hg ۱۸۰ یا فشار دیاستولیک (عدد پایین) بالاتر از ۱۱۰ mm Hg. در این مرحله علائمی وجود دارد که با توجه به آنها میتوانید سریعا برای درمان اقدام کنید.

تفاوت فشار خون در خانم ها و آقایان

مردان قبل از رسیدن به دوره میانسالی به دلیل استرس و مشغله های روزانه ، حجم کاری زیاد و در نتیجه نداشتن وقت برای ورزش کردن ، مصرف غذاهای مضر و نوشیدنیهای الکلی و … بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

در زنان این امر کمی متفاوت خواهد بود. زنان تا قبل از دوران یائسگی از احتمال کمتری برای گرفتن فشار خون بالا برخوردار هستند اما بعد از این دوران ، به دلیل کاهش ترشح هورمون استروژن احتمال آن افزایش مییابد .

راهنمای اندازه گیری فشار خون

1. قبل از اندازه گیری فشار خون خود، در وضعیتی راحت و آرام قرار بگیرید.
2. معمولا در اولین اندازه گیری، به علت اضطراب فرد معاینه شونده، فشار خون بالاست و دومین اندازه گیری به فشار خون واقعی فرد نزدیکتر است.
3. در سالمندان، فشار خون باید در هر دو دست اندازه گیری شود و اگر فشار خون در دو بازو متفاوت بود، فشار خون باالاتر باید مد نظر قرار بگیرد.
4. در خانمهای باردار، فشار خون باید در حالت نشسته اندازهگیری شود. در دوران بارداری، استفاده از فشارسنج دیجیتالی مناسبتر است.
5. فشار خون طبیعی در طول شبانه روز متغیر است. گاهی الزم است فشار خون در زمانهای مختلف شبانه روز اندازه گیری شود؛ خصوصا وقتی فشار خون بالا تشخیص داده میشود یا وقتی که فرد تحت پایش است.
6. در بیمارانی که داروهای پایین آورنده فشار خون مصرف میکنند، زمان مطلوب برای اندازهگیری و کنترل فشار خون بستگی به زمان بندی مصرف داروها دارد. وقتی اثر این داروها را ارزیابی می کنید، باید به زمان مصرف دارو در ارتباط با زمان اندازه گیری هم اشاره شود.
7. از باد کردن مکرر بازوبند خودداری کنید زیرا این کار موجب احتقان وریدهای بازویی شده و بر روی مقدار فشارخون تاثیر میگذارد و به طور کاذب، فشار خون دیاستولی را باالتر و فشار سیستولی را پایینتر نشان میدهد
8. برای تایید فشار خون بالا در فرد، الزم است اندازه گیری فشار خون در طول چند هفته یا چند ماه در موقعیت های جداگانه و شرایط مختلف، چندین بار (حداقل سه بار) تکرار شود و اگر همچنان بالاتر از حد طبیعی بود، در مورد تایید بیماری فشار خون بالا و مدیریت بیماری تصمیم گیری شود.
9. افرادی که ضربان قلب نامنظم دارند، به علت احتمال برآورد نادرست فشارخون نباید در منزل فشار خونشان را اندازه گیری و پایش کنند.

نصب تجهیزات فشارسنج عقربه ای جهت اندازه گیری فشار خون

1 - ابتدا بنشینید و جعبه تست فشارخون خود را باز کنید. روی یک صندلی یا نیمکت بنشینید تا بتوانید به راحتی تجهیزات لازم را نصب کنید. کاف، گوشی پزشکی، دستگاه فشارسنج و پوآر یا بالب را از جعبه بیرون بیاورید. مراقب باشید که لوله های آن ها را خم نکنید.

2 - بازو را تا سطح قلب بالا بیاورید. بازوی خود را تا جایی بالا بیاورید که هنگامی که آرنجتان را خم می کنید آرنج به موازات قلبتان قرار گیرد. این مورد اطمینان حاصل می کند که شما فشارخونتان را بالاتر یا پایین تر از حدی که هست، نخوانید. مهم است که بازوی شما در طول زمان گرفتن فشارخون تکیه گاهی داشته باشد، بنابراین اطمینان حاصل کنید که بازویتان روی یک سطح ثابت قرار دارد.

3 - کاف فشارسنج عقربه ای را دور قسمت بالایی بازو بپیچید. بیشتر کاف ها یک بخش چسبی دارند که کاف را دور بازو محکم می کند. اگر لباس شما آستین های بلند و یا ضخیم دارد آن را بالا بزنید، بهتر است کاف را فقط روی لباس های نازک ببندیم. لبه پایینی کاف باید حدود یک اینچ بالای آرنج باشد.

• بعضی از متخصصان پیشنهاد می کنند هنگام استفاده از فشارسنج عقربه ای از بازوی چپ برای گرفتن فشارخون استفاده کنید و بعضی دیگر می گویند که هر دو بازو را امتحان کنید. در صورتی که اولین بار است که فشار خون خودتان را اندازه می گیرید، اگر راست دست هستید از بازوی چپ استفاده کنید و اگر چپ دست هستید از بازوی راست خود استفاده کنید.

4 - اطمینان حاصل کنید که کاف فشارسنج عقربه ای به خوبی بسته شده اما نباید زیاد محکم باشد. اگر کاف خیلی شل باشد، سرخرگ را به درستی فشرده نمی کند و به شما فشار خون پایین تر از فشارخون خودتان را نشان می دهد. اگر کاف خیلی محکم باشد فشارخون بالاتر از فشار خون خودتان را به شما نشان می دهد. این اتفاق همچنین می تواند زمانی رخ دهد که کاف بیش از حد نازک یا بیش از حد کوتاه (نسبت به بازوی شما) باشد.

5 - گوشی پزشکی فشارسنج عقربه ای را از بخش دیافراگم روی بازوی خود قرار دهید. بخش دیافراگم گوشی پزشکی باید به صورت صاف روی پوست و زیر کاف باشد (لبه دیافراگم باید زیر کاف و روی سرخرگ بازو قرار گیرد. به آرامی گوشی را در گوش هایتان قرار دهید. انتهای گوشی را با انگشت شست خود نگیرید زیرا انگشت شست خودش نبض دارد و هنگام گرفتن فشار خون شما را گیج می کند. یک روش خوب این است که انتهای گوشی را در جایی بین انگشت وسط و انگشت اشاره قرار دهید. در این حالت شما نباید صدای ضربه بشنوید تا زمانی که شروع به باد کردن کاف کنید.

6 - دستگاه فشار را در یک سطح ثابت، محکم نگه دارید. اگر دستگاه فشار به کاف متصل و محکم شده آن را جدا کرده و به جای آن، دستگاه فشار را به یک چیز محکم مثل یک کتاب با جلد سخت، محکم کنید. در این صورت شما می توانید آن را مقابل خودتان روی میز قرار دهید و دستگاه را راحت تر ببینید. مهم است که دستگاه فشار را به جایی لنگر کنید و آن را ثابت نگه دارید.

• اطمینان حاصل کنید که نور کافی وجود دارد و شما می توانید صفحه و عقربه دستگاه را قبل از اینکه شروع به گرفتن فشار کنید، به خوبی ببینید.
• گاهی اوقات دستگاه فشار به بالب متصل شده که در این صورت، این مرحله انجام نمی شود.

7 - پوار لاستیکی را برداشته و سوپاپ آن را محکم کنید. سوپاپ باید قبل از شروع به کار به طور کامل بسته شود. این کار این اطمینان را به وجود می آورد که زمانی که شما در حال پمپ کردن هستید هیچ هوایی خارج نمی شود و در نتیجه یک خوانش غیردقیق نخواهید داشت. سوپاپ را در جهت عقربه های ساعت بپیچانید تا زمانی که حس کنید متوقف شده است.

• به یاد داشته باشید که از سفت کردن بیش از حد سوپاپ خودداری کنید زیرا در هنگام باز کردن سوپاپ هوا بسیار سریع وارد خواهد شد.

مرحله گرفتن فشار خون

1 - کاف را باد کنید. پوار لاستیکی را سریع پمپ کنید تا کاف باد شود، به پمپ کردن ادامه دهید تا زمانی که عقربه روی صفحه دستگاه به فشار ١٨٠ میلی متر جیوه برسد. فشار کاف یک سرخرگ بزرگ را در ماهیچه دو سر بازو مسدود خواهد کرد که به طور موقت جریان خون را متوقف می کند. این دلیل حس ناراحتی یا عجیبی ست که هنگام بستن کاف و بادکردن آن احساس می شود.

2 - سوپاپ را آزاد کنید. به آرامی سوپاپ روی پوآر یا بالب لاستیکی را در جهت خلاف عقربه های ساعت بچرخانید تا هوای کاف به صورت مداوم و یکنواخت اما آهسته خارج شود. نگاهتان را روی دستگاه فشار نگه دارید (برای بیشترین دقت) عقربه باید با سرعت حدودی ۳ میلی متر در هر ثانیه به سمت پایین حرکت کند.

• رها کردن سوپاپ در حالی که شما گوشی را گرفته اید می تواند با مقداری خطا همراه باشد. تمرین کنید که سوپاپ را با دستی که کاف را روی آن بسته اید در حالیکه گوشی را با دست دیگرتان گرفته اید.
• اگر فردی در نزدیکی شما حضور دارد، از او درخواست کمک کنید یک جفت دست اضافه می تواند شما را در انجام این فرآیند یاری کند.

3 - فشار خون سیستولیک خود را یادداشت کنید. همانطور که فشار در حال کاهش است، از گوشی پزشکی برای شنیدن صدای ضربان استفاده کنید، به محض شنیدن اولین صدای ضربه، فشار روی فشارسنج عقربه ای را یادداشت کنید. این فشار سیستولیک شماست.

• عدد سیستولیک نشان دهنده فشاری ست که جریان خون شما روی دیواره های سرخرگ پس از ضربان یا انقباضات قلب اعمال می کند. این عدد بین دو خوانش فشار خون، عدد بزرگتر است و زمانی که فشار خون ثبت می شود، در قسمت بالا نوشته می شود.
• نام علمی صداهای ضربانی که می شنوید “کورتکوف” است.

4 - فشار خون دیاستولیک خود را یادداشت کنید. همچنان به صفحه دستگاه فشار نگاه کنید در حالی که از گوشی پزشکی برای شنیدن صداهای ضربان استفاده می کنید. سرانجام این صداها به صدای صفیر مانندی تغییر پیدا می کنند. بهتر است این تغییر را یادداشت کنید زیرا نشان می دهد که شما به فشار خون دیاستولیک نزدیک هستید. به محض این که صدای صفیر فروکش کرد و شما هیچ صدایی را نشنیدید فشار روی دستگاه را یادداشت کنید. این فشار دیاستولیک شماست.

• عدد دیاستولیک نشان دهنده فشاری ست که جریان خون شما روی دیواره های سرخرگ زمانی که قلب شما بین انقباضات استراحت می کند، اعمال می کند. این عدد بین دو خوانش فشار خون، عدد کوچکتر است و زمانی که فشار خون ثبت می شود، در قسمت پایین نوشته می شود.

5 - اگر یک خوانش را جا انداختید نگران نشوید. اگر میزان عدد دقیق فشار را از دست دادید، می توانید کاف را پمپ کنید تا یک مقدار دیگر باد شود.

• این کار را زیاد انجام ندهید (بیش از دو بار) زیرا این کار می تواند روی دقت شما تاثیر بگذارد.
• شما می توانید بطور متناوب کاف را روی بازوی دیگرتان امتحان کرده و فرآیند را دوباره تکرار کنید.

6 - فشار خون خود را دوباره اندازه بگیرید. فشار خون در مدت زمان چند دقیقه نوسان دارد (گاهی اوقات به میزان زیاد). بنابراین اگر شما هر دقیقه یک بار فشار خون خود را اندازه بگیرید می توانید میانگین بهتر و عدد دقیق تری داشته باشید.

• برای داشتن نتیجه دقیق ۱۰ - ۵ دقیقه پس از اولین بار، فشار خون خود را برای بار دوم اندازه بگیرید.
• خوب است که از بازوی دیگر خود برای دومین بار استفاده کنید، مخصوصا اگر اولین خوانش شما غیر نرمال باشد

لزوم اندازه گیری فشار خون

اندازه گیری فشار خون یکی از مهمترین معایناتی است که تمام افراد باید هر از گاهی نسبت به انجام آن اقدام کنند. ۱۵% افراد سن بالا دارای فشار خون بالا هستند و خودشان خبر ندارند.به همین علت هر انسانی چه مشکل داشته باشد و چه نداشته باشد لازم است که حداقل هر ۶ ماه یکبار فشار خون خود را اندازه بگیرد تا در صورت بالا یا پایین بودن بیش از حد آن نسبت به درمان اقدام کند.

در افرادی که مشکل فشار خون بالا دارند و در حال مصرف داروی ضد فشار خون می باشند لازم است که به طور مرتب و ترجیحاً روزانه فشار خون خود را اندازه گیری نمایند تا نسبت به موثر بودن داروها و شدت فشار خون خود آگاهی کامل داشته باشند.

موارد زیر عمده ترین عواملی است که باعث افزایش فشار خون می شود

1. چاقی و اضافه وزن
2. مصرف سیگار و الکل
3. مصرف زیاد نمک
4. استرس
5. عوامل ژنتیکی ، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است
6. کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی

علائمی که معمولا در فشارخون بالا دیده می شوند شامل سردرد، سرگیجه و خونریزی بینی هستند. البته گاهی پیش می آید که هیچ نشانه ای از بیماری در فرد دیده نمی شود و خیلی از افراد بدون آنکه اطلاعی از آن داشته باشند، سال ها دچار این بیماری هستند.

اگرفشارخون بالا کنترل نشود آسیب شدیدی به سرخرگ ها و عروق مغزی می رساند و باعث ایجاد سکته مغزی می شود. علاوه بر اینکه عملکرد کلیه ها را کاهش می دهد، روی قلب نیز اثر می گذارد و سکته قلبی و گرفتگی عروق قلب از دیگر عوارض فشارخون بالا خواهند بود.

به همین دلیل بهتراست در صورت داشتن علائم بالا به پزشک مراجعه کنید تا راه های درمان برای آن تجویز شود، همچنین داشتن رژیم غذایی مناسب و پرهیز از استرس و داشتن کنترل مناسب بر احساسات میتواند در کنترل فشارخون مؤثر باشد.